Śląsk od kuchni: Nowa Ślónsko kuchnia dla Hanysów i Goroli już w księgarniach
Wydawnictwo Naukowe PWN promuje śląską kulturę kulinarną, o której, w sporej części, nawet na Śląsku zapomniano. Oto album, który odświeża pamięć.
Śląska kuchnia ma bogatą przeszłość. Ma też przyszłość, pod warunkiem, że w teraźniejszości uda się przedstawić ją jako ciekawą i wartą zgłębienia, nie tylko przez amatorów rolady, klusek i modrej kapusty. Jednym z takich przedsięwzięć jest album "Ślónsko kuchnia dla Hanysów i Goroli", wydany właśnie przez Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Śląska kultura kulinarna kryje wiele niespodzianek i ciekawostek. Bywa bardzo zróżnicowana, bo tu krzyżowały się tu wpływy czeskie, austriackie, niemieckie, słowiańskie, włoskie, a czasem nawet tureckie - mówi autorka książki, Joanna Furgalińska, śląska artystka i badaczka regionalnej kultury.
Zapewne znacie jej twórczość z bardzo popularnego facebookowego profilu "Achim godej", odsłaniającego tajniki śląskiej mowy za pomocą dowcipnych dialogów śląsko-polskich. Ten cykl też doczekał się publikacji w PWN.
Wczoraj szulce, dziś rużoki
W podobnej konwencji utrzymana jest też opowieść "Erna warzi" - jej bohaterka w prostych obrazkowych instrukcjach tłumaczy krok po kroku, jak robi się duszoną oberibę (to znaczy kalarepę) albo szpajzę (deser cytrynowo-jajeczny). W nowym wydawnictwie PWN znajdziemy setkę najróżniejszych, często zapomnianych przepisów pochodzących z dawnych książek kucharskich (polskich i niemieckich), własnych tradycji rodzinnych, a także tych kolekcjonowanych przez lata od śląskich kucharek.
Przykłady?
Choćby śląskie niebo - tradycyjne danie z suszonych śliwek i gruszek oraz wędzonej wieprzowiny. Albo całe menu, których nazwy dla wielu będą brzmieć równie zagadkowo, co potrawy Eskimosów. Armeriter? Tosty z cynamonem. Zozworki? Ciasteczka imbirowe. Copa? Babka ziemniaczana ze śliwkami. Ściyrka? Zacierana zupa mleczna. Bryja? Potrawa z duszonego suszu owocowego. A szplitry? Ciastka z serem, makiem lub marmoladą.
Oczywiście, duża część śląskiego tradycyjnego jadłospisu to kuchnia biedna, oparta na ziemniakach. Ale i tu widać urozmaicenie. Wspomnijmy tylko, że dawniej śląskie kucharki rozróżniały co najmniej kilkanaście gatunków kartofli, różnych do różnych celów, różnych również o poszczególnych porach roku.
Wymieńmy chociaż kilka: błyszcze, szulce, kłopocze, laloszki, modrzoki, rużoki czy sałacioki.
- Ciekawe jest to zestawienie kuchni chłopskiej z dworską, bo przecież dziewczyny były za młodu zatrudniane w pałacach, które stały niemal w każdej wsi. Mamy więc wodzionki i polywki z maślónki, a z drugiej strony - takie dania, jak kopa ornonto-wicka - deser z ananasem, kokosem, podlany spirytusem - podkreśla Furgalińska.
Czym futrować familio?
Album "Ślónsko kuchnia dla Hanysów i Goroli" jest już w sprzedaży (w internetowej księgarni PWN można kupić go w promocyjnej cenie 36 zł). Zainteresowanie wydawnictwa naukowego śląskimi ausdruka-mi może dziwić, ale jak podkreśla Lidia Drabik, koordynator projektów wydawniczych PWN, "języki etniczne, gwary to część naszej kultury".
- Warto chronić ją przed zapomnieniem również w niekoniecznie naukowo "poważny sposób" - wyjaśnia.
No właśnie. Nowa książka Joanny Furgalińskiej to nie tylko nauka śląskiego menu, ale i godki przy okazji. Bo gdy Erna warzi gumiklyjzy (kluski śląskie), mówi np. tak: 1. Kartofle uwarzyć i wysztamfować (...) 2. Dociepać do kartofli sztwierć objyntości szkrob-ku i jajco i wyłónaczyć do kupy. 3. Ukulać walec, pokroć na rube szajdki, splaskacić i wciść palec w pojstrzodek. 4. Wciepać kloski do waru, warzić aż wypłynóm na wiyrch. 5. Podać z roladóm i modróm kapustom, polać zółzóm i nafutrować tym familio w niydziela.
Rozumiemy się? No to smacznego.
*Złoty pociąg odnaleziony! Już rozpala wyobraźnię ZŁOTY POCIĄG MEMY
*Gala BCC Katowice, czyli rewia luksusu i przepychu ZOBACZ ZDJĘCIA
*Tak policja z Katowic zatrzymuje handlarza dopalaczami ZDJĘCIA + WIDEO z zatrzymania
*Tak się bawią Katowice! Koncert na 150-lecie Katowic URODZINY KATOWIC ZDJĘCIA
