Fot. 123rf
Na pytanie Czytelnika odpowiada Anna Winnicka-Skalniak, adwokat.
- Pożyczyłem pieniądze znajomemu. Kwota była duża, ale z uwagi na długoletnią znajomość i zaufanie umówiliśmy się na pożyczkę długoterminową. W zeszłym miesiącu zapytałem go, czy pamięta o zbliżającym się terminie spłaty i dowiedziałem się, że nie ma on żadnego majątku. Wszystkie wartościowe rzeczy znalazły się w posiadaniu jego żony i dzieci, a on sam znalazł się na ich utrzymaniu. Czy mam szansę na odzyskanie pieniędzy? Co mam zrobić w tej sytuacji?
- Pana sytuacja nie jest tak beznadziejna jakby się mogło wydawać. Istnieją sposoby na odzyskanie przysługującej panu należności. Jednym ze sposobów jest wniesienie do sądu tzw. skargi pauliańskiej. Skarga pauliańska jest instytucją przewidzianą przez ustawodawcę celem ochrony wierzyciela. Polega na tym, że jeżeli wskutek czynności prawnej nieuczciwego dłużnika (darowizny lub umowy sprzedaży), osoby trzecie, uzyskały korzyść majątkową, a sam dłużnik nie ma środków na zapłatę długu, to wierzyciel czyli pan, może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną, o ile jednak dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia pana, a osoby trzecie o tym wiedziały, lub przy zachowaniu należytej staranności, mogły się dowiedzieć.
Analizując przedstawiony przez pana stan faktyczny należy podkreślić, iż zgodnie z ustawą jeżeli osobą, która uzyskała korzyść majątkową wskutek działań dłużnika jest osoba pozostająca z nim w bliskim stosunku domniemywa się, że była ona świadoma pokrzywdzenia wierzyciela. W przedmiotowym stanie faktycznym nie ulega wątpliwości, iż członkowie rodziny dłużnika to osoby pozostające z nim w bliskim stosunku. Kolejno, jeżeli osoba trzecia wskutek czynności dłużnika, uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wówczas wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną nawet jeśli osoba ta nie miała świadomości pokrzywdzenia wierzyciela przez dłużnika. Sytuacja ta dotyczy umowy darowizny.
Uznanie czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela za bezskuteczną następuje poprzez wniesienie pozwu do sądu. Pozew składa się przeciwko osobie trzeciej, a nie dłużnikowi. Istotne jest, iż roszczenie takie przedawnia się po upływie 5 lat od daty dokonania czynności prawnej przez dłużnika.