Zmiany w zasiłkach macierzyńskich i urlopach rodzicielskich [wideo]

Jolanta Zielazna

Od 1 styczni br. obowiązują zmiany w zasiłkach macierzyńskich i urlopach rodzicielskich. Podczas redakcyjnego dyżuru na pytania z tymi kwestiami związane odpowiadała Beata Wodzińska, kierownik Samodzielnego Referatu Zasiłków w Inspektoracie ZUS w Bydgoszczy.

- W gminnej spółdzielni jestem referentem do spraw płac. Jedna z naszych pracownic pod koniec października urodziła dziecko, wzięła urlop macierzyński na cały rok. Dostaje mniej niż tysiąc złotych zasiłku. Czy od 1 stycznia muszę jej podwyższyć zasiłek do tysiąca złotych? Zasiłek pobiera tylko od nas, nigdzie więcej nie jest zatrudniona.
- Jeśli kwota zasiłku macierzyńskiego netto jest niższa niż tysiąc złotych, to należy podwyższyć zasiłek macierzyński do kwoty świadczenia rodzicielskiego. Świadczenie rodzicielskie jest nieopodatkowane i wynosi 1000 zł netto.

- Jestem na utrzymaniu męża, mamy jedno dziecko, spodziewamy się drugiego. Mąż ma umowę o pracę, ja jestem bezrobotna, zarejestrowana w urzędzie pracy. Czy możemy starać się o zasiłki na drugie dziecko: 1000 i 500 zł?
- Od 1 stycznia zostało wprowadzone świadczenie rodzicielskie. Jeśli jest pani bezrobotna i nie ma prawa do świadczeń związanych z macierzyństwem, to po urodzeniu dziecka będzie pani mogła złożyć wniosek o świadczenie rodzicielskie, które wynosi 1000 zł netto. Składa się go w gminie właściwej ze względu na miejsce zamieszkania.
Natomiast dodatek 500 zł na dziecko jeszcze nie został wprowadzony.

- Moja dziewczyna chodzi jeszcze do technikum, jest w ciąży. Czy ona będzie miała prawo do dodatku 1000 zł? Wszędzie tylko czytam o studentkach i mam wątpliwości, czy uczennice technikum też mają takie prawo?
- Jeśli pana dziewczyna nie podlega do ubezpieczenia chorobowego i z innego tytułu nie będzie miała prawa do zasiłku macierzyńskiego, to ma prawo do świadczenia rodzicielskiego w wysokości 1000 zł netto. Te świadczenia wypłacają gminy i do niej trzeba będzie złożyć wniosek.

- Czy ma znaczenie to, że ja mam umowę o pracę?
- Jeśli nie jest pan uprawniony do zasiłku macierzyńskiego, to bezrobotna matka dostanie świadczenie rodzicielskie.

- Córka ma rentę socjalną, w lutym urodzi dziecko. Czy jej się będzie należał zasiłek macierzyński? Ma półtorarocznego synka i gdy go urodziła powiedziano jej, że zasiłek macierzyński się nie należy.
- Tak było, ale od 1 stycznia zostało wprowadzone świadczenie rodzicielskie w wysokości 1000 zł netto. Jeśli córka nie ma prawa do innego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka, nie pracuje, nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu, to ma prawo do świadczenia rodzicielskiego. Wniosek trzeba złożyć do urzędu gminy zgodnie z miejscem zamieszkania.

- Jestem na urlopie macierzyńskim, urodziłam w grudniu ubr. Dostaję mniej niż 1000 zł zasiłku macierzyńskiego. Czy to znaczy, że mój pracodawca powinien mi od stycznia wypłacać 1000 złotych? Mam umowę o pracę, ale na czas określony.
- Jeśli pobiera pani zasiłek macierzyński tylko od jednego pracodawcy - to pracodawca powinien dopłacić różnicę pomiędzy świadczeniem rodzicielskim (1000 zł) a kwotą zasiłku macierzyńskiego netto za dany miesiąc. Jeśli pobiera pani zasiłek z kilku tytułów (np. od kilku pracodawców) to zasiłki się sumuje i jeśli suma netto jest niższa od świadczenia rodzicielskiego to wskazany przez panią pracodawca dopłaca różnicę. Ta różnica jest nieopodatkowana.
Musi pani u swego pracodawcy złożyć oświadczenie, czy pobiera pani zasiłek macierzyński z jednego tytułu czy z kilku.

- Prowadzę jednoosobową działalność gospodarcza, od listopada jestem na urlopie macierzyńskim. Co się od stycznia zmieniło w mojej sytuacji?
- Jeśli zasiłek macierzyński netto wypłacony od stycznia będzie niższy od 1000 zł to przysługuje podwyższenie zasiłku macierzyńskiego netto do wysokości świadczenia rodzicielskiego.

- Jestem osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku. We wrześniu urodziłam dziecko. Czy mam prawo do 1000 zł zasiłku? Gdzie powinnam się zwrócić w tej sprawie?
- Powinna pani złożyć w swojej gminie wniosek o świadczenie rodzicielskie. Gmina sprawdzi pani uprawnienia. Świadczenie rodzicielskie przysługuje do ukończenia przez dziecko 52 tygodni.

- Jestem na urlopie wychowawczym. Czy mi się należy wyższy zasiłek wychowawczy?
- Nie. Zmiana nie dotyczy zasiłków wychowawczych.

- Moja wnuczka nie jest mężatką, ma 2-letniego synka, jest zarejestrowana w urzędzie pracy. Czy wnuczce należy się jakaś pomoc finansowa?
- Zmiany w świadczeniach rodzicielskich dotyczą kobiet nieubezpieczonych, których dziecko nie ukończyło roku. Świadczenie rodzicielskie wypłacane jest w przypadku urodzenia jednego dziecka przez 52 tygodnie licząc od dnia porodu. Dziecko, jak pan mówi, ma dwa lata, więc zmiany w przepisach wnuczki nie obejmują.

- Pobieram zasiłek dla bezrobotnych. Podczas pobierania tego zasiłku, pod koniec grudnia urodziłam dziecko. Zasiłek został mi przedłużony o pół roku. Czy przysługuje mi 1000 zł świadczenia rodzicielskiego?
- Jeśli nie jest pani ubezpieczona - a nie jest, bo pobiera zasiłek dla bezrobotnych - i nie przysługuje pani żadne inne świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, to ma pani prawo złożyć wniosek o przyznanie świadczenia rodzicielskiego. Składa się w go w gminie, zgodnie z miejscem zamieszkania.

- W styczniu urodzi nam się dziecko. Żona jest zarejestrowana w urzędzie pracy, ja dostaję rentę socjalną z ZUS. Czy mnie się będzie coś należało z ZUS na to dziecko?
- Panu nie. Ale matka dziecka, jako osoba nieubezpieczona, będzie miała prawo do świadczenia rodzicielskiego. Po urodzeniu dziecka trzeba złożyć w urzędzie gminy wniosek o świadczenie rodzicielskie.

Od 1 stycznia weszły w życie także zmiany w urlopach rodzicielskich:

• Zlikwidowano dodatkowy urlop macierzyński, a w to miejsce wydłużono urlop rodzicielski.
• Urlop rodzicielski może być udzielany w 4 częściach (do tej pory w 3), stanowiących wielokrotność tygodnia, rodzice mogą dowolnie wymieniać się urlopem rodzicielskim, korzystać równocześnie. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni można wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.
• W przypadku wypłaty zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru przez pierwsze sześć tygodni urlopu rodzicielskiego (przy urodzeniu jednego dziecka) świadczenie wypłacane jest w wysokości 100 proc., a później 60 proc. Jeśli rodzice we wniosku zaznaczają, że chcą razem korzystać z urlopu rodzicielskiego od pierwszego dnia, to przez pierwsze trzy tygodnie oboje dostają zasiłek w wysokości 100 proc. a następnie otrzymają po 60 proc.
• Wszedł w życie nowy przepis dotyczący matek, które urodziły dziecko, nie posiadają tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym i podejmą pracę na co najmniej pół etatu. Wówczas to ojciec dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za dalszy okres. Jeśli, np. matka podejmie pracę w drugim miesiącu po urodzeniu dziecka, to ojciec od dnia podjęcia pracy przez matkę ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. Trzeba jednak dobrze złożyć wniosek. Jeśli złoży go w ciągu 21 dni i na cały okres - to ma prawo do zasiłku w wysokości 80 proc. Matka jednak musi pracować na umowę o pracę na co najmniej pół etatu.
• Jeśli matka podejmie pracę po pół roku, to przez drugie pół ojciec może korzystać z zasiłku macierzyńskiego.
• Urlop ojcowski może być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 2 lat, można go wykorzystać w dwóch częściach. Do tej pory była jedna część i trzeba było wykorzystać w pierwszym roku życia dziecka. W dalszym ciągu są to 2 tygodnie.
• Wprowadzono możliwość wydłużenia urlopu rodzicielskiego jeśli łączy się go z pracą u dotychczasowego pracodawcy. Okres, o jaki urlop się wydłuży zależy od tego, na jak długo i na jaką część etatu kobieta wróci do pracy. Jeśli, np., chciałaby przez 26 tygodni pracować na pół etatu, to urlop rodzicielski wydłuży się o 13 tygodni. Jeśli będzie chciała nadal pracować na tym wydłużonym urlopie, to urlop rodzicielski będzie dalej się wydłużał. Pobierany zasiłek w przypadku wykonywania pracy dostaje proporcjonalnie mniejszy. W tym przypadku nie można pracować na więcej niż pół etatu.
• Zmienił się termin składania wniosków o urlop rodzicielski bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Do tej pory trzeba było go złożyć w ciągu 14 dni od porodu na pełen okres. Wówczas zasiłek przysługiwał w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Teraz termin się wydłużył z 14 na 21 dni.