Zakaz nazw z PRL-u w regionie, ale jeszcze nie wszędzie!
Nie wszystkie samorządy w regionie zdążyły do soboty ze zmianą nazw ulic kojarzących się z komunizmem. Są i takie, które zmian w ogóle mówią: Nie.
Od poniedziałku obowiązek zdekomunizowania nazw spada na wojewodę. Jeszcze w październiku 2016 roku urząd wojewódzki wysłał pisma do samorządów w regionie, aby zastosowały się do ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, m.in. poprzez nazwy ulic i placów. Przepisy weszły w życie 2 września 2016 r. i dały samorządom rok na usunięcie zakazanych patronów. IPN szacował, że zmienić trzeba 1,5 tys. nazw w kraju. W naszym regionie poprawki musiało wprowadzić mniej niż połowa z 14o gmin.
Jak to wygląda w praktyce?
Bydgoszcz
W Bydgoszczy konsultacje w sprawie zmiany nazw ulic zakończyły się niedawno - 21 sierpnia i mogli brać w nich udział tylko ich mieszkańcy (a w przypadku parku na oś. Leśnym tylko mieszkańcy dzielnicy). Większość spośród kilkuset osób i kilkudziesięciu firm nie chciało zmian. Wyjątkiem byli tylko bydgoszczanie z Berlinga, którzy opowiedzieli się stanowczo za zmianą nazwy na ulicę Studencką. Były też nowe propozycje, choćby ulica Dartha Vadera (czarny charakter z "Gwiezdnych Wojen"), Dywizjonu 303, Poli Negri czy Tadeusza Mazowieckiego. Co dalej? Radni przesłali już do wojewody list, w którym tłumaczą, że zmianami zajmą się na sesji w połowie miesiąca.
Toruń
20 lipca Rada Miasta Torunia podjęła uchwały zmieniające nazwy ulic Armii Ludowej i Pstrowskiego w związku z ustawą o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej z 1 kwietnia 2016 roku.
Ulica Armii Ludowej zmieniła nazwę na ul. 63. Pułku Piechoty, a ul. Wincentego Pstrowskiego na ul. gen. Gustawa Orlicza-Dreszera.
Dyskusja na temat patronów będących pamiątką poprzedniej epoki toczyła się w Toruniu między innymi dwa lata temu. Stowarzyszenie Stawki zaproponowało wtedy, aby ul. Armii Ludowej przywrócić przedwojennego patrona - Napoleona, a ulicy Pstrowskiego - Generała Orlicz-Dreszera. Urzędnicy zapytali o zdanie mieszkańców tych ulic organizując konsultacje społeczne. Ci, którzy wzięli w nich udział, w większości byli przeciwni zmianom.
W przypadku pozostałych nazw: Władysława Broniewskiego, Jurija Gagarina i Ludwika Waryńskiego IPN nie widziało przesłanek, by je zmieniać. Decyzję o pozostawieniu bądź zmianie tych nazw pozostawiano samorządowi. - Żaden z uprawnionych do tego podmiotów nie wystąpił z inicjatywą zmiany nazwy tych ulic, w związku z czym na ten moment nie są rozważane możliwości zmiany nazwy informuje Anna Kulbicka-Tondel, rzeczniczka prezydenta Torunia.
Warto dodać, że dyrekcja SP nr 7 im. Bojowników o Wolność i Demokrację jeszcze wiosną podjęła decyzję o zmianie patrona. Placówce będzie patronował Mikołaj Kopernik.
Brodnica
W czerwcu br. radni podjęli uchwałę dotyczącą zmian nazwy czterech ulic na osiedlu Grunwald Bis w Brodnicy. Przypomnijmy, że już w 2007 roku ówczesne władze otrzymały pismo z IPN w sprawie "podejrzanych" nazw ulic - propagujących komunizm. Wówczas 97 proc. mieszkańców wypowiedziało się negatywnie na temat zmiany nazw. Chcieli pozostać przy starych m.in. ze względów praktycznych i oszczędnościowych (wymiana dowodów osobistych, pieczątek w przypadku firm itp.). W czerwcu br. podczas sesji ponownie zaproponowano zmiany nazw czterech ulic. Do Urzędu Miejskiego w Brodnicy wpłynęły następujące propozycje: Solidarności, Dominika Sucheńskiego, płk. Witolda Aleksandrowicza, Represjonowanych Politycznie Żołnierzy Górników lub Żołnierzy Górników. Wpłynęła również propozycja użycia nazwy tożsamej do jednej z obecnych - Gwardii Ludowej, jednak odnoszącej się do formacji zbrojnej zorganizowanej podczas II wojny światowej, która podlegała polskiemu rządowi na uchodźstwie. Z tych propozycji miasto wybrało jedynie płk. Aleksandrowicza, dowódcę oddziałów polskich w bitwie pod Brodnicą przeciwko bolszewikom w 1920 roku. Ostatecznie wprowadzono następujące zmiany: z "Armii Ludowej" na "Bieszczadzka", z "Gwardii Ludowej" na "Podhalańska", "Wincentego Rzymowskiego" na "płk. Aleksandrowicza" i z "Adama Rapackiego" na "gen. Andersa". Zmiany wprowadzono w lipcu.
Inowrocław
Inowrocławscy radni na piątkowej sesji podjęli decyzję o zmianie nazwy ulicy Leona Kruczkowskiego na Czesława Miłosza.
Zgodnie z ustawą o zakazie propagowania komunizmu samorządy zostały zobowiązane do zmian niektórych nazw ulic. Leon Kruczkowski znalazł się na IPN-owskiej zakazanej liście patronów. Stąd ta uchwała.
Zanim doszło do jej przegłosowania, głos zabrał radny SLD Ryszard Rosiński. - Na jakiej podstawie ten znany prozaik i poeta, twórca słynnego na całą Europę dramatu "Niemcy" ma być lekceważony przez Instytut Pamięci Narodowej? Jakie on ma uprawnienia do takiego postępowania względem zasłużonych ludzi dla polskiej literatury? - pytał.
- Możemy mieć różną ocenę dokonań pana Leona Kruczkowskiego. Natomiast obowiązek zdjęcia tablicy z jego imieniem i nazwiskiem ciąży na nas w związku z ustawą - odpowiedział Tomasz Marcinkowski, przewodniczący Rady Miejskiej Inowrocławia.
Za zmianą nazw ulic głosowało 15 radnych, dwóch było przeciw, a jeden się wstrzymał.
Żnin
Nietypowo do tematu zmian nazw ulic podeszli mieszkańcy Janowca Wielkopolskiego. Dotychczas funkcjonowała tu ul. 22 Stycznia. Radni wymyślili, że wystarczy zmienić uzasadnienie, a nazwę pozostawić. Zamiast więc umotywowania, że dzień upamiętnia wkroczenie do miasta oddziałów Armii Czerwonej w 1945 roku, postanowili upamiętnić... przypadający właśnie na 22 stycznia Dzień Dziadka. Na taki pomysł nie przystał jednak wojewoda i uchwałę janowieckiej rady uchylił. Ostatecznie więc 22 Stycznia ma się zmienić na ulicę Szeroką.
Mogilno
W Mogilnie wątpliwości budzi nazwa ulicy 22 Stycznia. Jedną z ulic na osiedlu bloków nazwano tak kilkadziesiąt lat temu. W archiwum nie zachowało się uzasadnianie tej decyzji. Zatem w czerwcu tego roku rada miejska przyjęła uchwałę, w której uzasadnia, że chodzi o upamiętnienie wybuchu Powstania Styczniowego, a nie wkroczenia Armii Czerwonej do miasta. Wojewoda tego wyjaśniania nie przyjął i uchwałę uchylił. Jak argumentował "daty styczniowo-lutowe" w naszym regionie odnoszą się do wkroczenia wojsk radzieckich. A radnym z Mogilna chodziło jedynie o zachowanie dotychczasowej nazwy.
Władze miasta jednak się nie ugięły. W sierpniu ponownie przyjęli uchwałę o nadaniu ulicy nazwy 22 Stycznia. Argumentują, że "zgodnie z dyspozycją Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ulica 22 Stycznia nie znajduje się w katalogu nazw ulic do zmiany". I ponownie zapewnili, że mogileńska ulica upamiętnia powstanie z 1863 roku.
Chojnice
W Chojnicach musiano przemianować kilka ulic, z reguły niewielkich. Na przykład ul. Marcelego Nowotki została zamieniona na ulicę Spacerową. Sąsiednia ulica Hanki Sawickiej przemianowana została na Hanki Bielickiej, kolejny przykładem to ul. Janka Krasickiego przemianowana na biskupa Ignacego Krasickiego.
Ciekawy jest przypadek ul. 14 Lutego - nazwy upamiętniającej datę wkroczenia wojsk Armii Czerwonej. Zamieniono ją na Sępoleńską, gdyż prowadzi w kierunku tego miasta. Do Ratusza już po oficjalnej zmianie nazwy wpłynął list od Światowego Związku Żołnierzy AK, w którym przypomniano, że 14 lutego 1942 roku to data powołania tej formacji.
Jeden z radnych zaproponował w związku z tym pismem, żeby świeżą nazwę "ul. Sępoleńska " zmienić ponownie na "14 Lutego 1942". Radni niejednogłośnie przyjęli ten wniosek i rozpoczną się ponowne prace nad wprowadzeniem starej, nowej nazwy. Ale ta zmiana nie "podpada" po ustawę dekomunizacyjną, bo nie jest zmieniana nazwa zmieniana z komunizmem i w tym wypadku nie obowiązuje graniczna data 2 września... jest więc czas na przeprowadzenie stosownej zmiany.
Włocławek
We Włocławku jest tylko jedna ulica, której nazwa jest brana pod uwagę w konsekwencji przyjętej w ubiegłym roku ustawy. Chodzi o bardzo krótką ulicę w centrum miasta, ale przez nikogo nie zamieszkałą. Radni uchylili projekt uchwały z 2005 r. nadającej jej imię 20 Stycznia. Obecnie ulica nie ma żadnej nazwy, ale ma to być przedmiotem późniejszego procedowania.
Brześć Kujawski
Zmiany wprowadzono również w Brześciu Kujawskim (pow. Włocławek) Ulica Hanki Sawickiej została przemianowana na Królewską, 1 Armii Wojska Polskiego na Wojska Polskiego, 19 Stycznia na 3 Maja, a Karola Świerczewskiego na Zachodnią.
Choceć i Chodecz
Natomiast w Choceniu ul. Świerczewskiego jest ulicą 3 Maja, a ul. 19 stycznia ulicą Jarzębinową.
W Chodczu zmienione zostały nazwy trzech ulic. Ulica 1 Armii Wojska Polskiego ma już nazwę Wojska Polskiego, ul. 19 Stycznia została przemianowana na Kujawską, a 30-lecia PRL będzie ulicą Słoneczną. Ciekawostką jednak jest, że nadal zostaje w tym mieście ul. Ludwika Waryńskiego. - Mieliśmy zastrzeżenia co do nazwy tej ulicy. Zwróciliśmy się w tej sprawie do Instytutu Pamięci Narodowej, ale w odpowiedzi otrzymaliśmy informację, że tej nazwy nie trzeba zmieniać - poinformował nas Robert Drzewiecki z UM Chodcza.
Grudziądz
Pracownicy Zarządu Dróg Miejskich w Grudziądzu przygotowali listę z nazwami 9 ulic, które potencjalnie nadają się do "dekomunizacji". Chodzi tutaj m.in. o ulice Lucjana Szenwalda i Mariana Buczka. Radni zdecydowali jednak, że nie będą zmieniać tych nazw, ponieważ mieszkańcy sobie tego nie życzą.
- Jeśli rząd rękami posłów PiS wprowadził ustawę, to niech wojewoda, czyli przedstawiciel rządu w terenie bierze na siebie odpowiedzialność za te niepotrzebne i kosztowne zmiany - mówi Michał Czepek, radny Platformy Obywatelskiej i szef komisji, która zajmuje się nazewnictwem ulic i placów.
Przepisy nie obligują mieszkańców ulic, których nazwy są zmieniane, do wymiany dokumentów.