Zabytkowy budynek Huty Pokój zagrał w filmie, teraz czeka na odnowienie
Od początku listopada trwa akcja oznaczania zabytkowych budynków w Rudzie Śląskiej, poprzez zawieszanie na nich specjalnych tabliczek z informującymi na temat historii obiektu. Jednym z nich jest budynek naprzeciw osiedla Kaufhaus w Nowym Bytomiu.
Na popadający w ruinę domek przy ulicy Niedurnego zwrócił uwagę jeden z naszych Czytelników. Pan Krzysztof, jadąc samochodem od strony Chebzia, zauważył "ubytki" na wschodniej ścianie budynku. W obawie o los budowli, postanowił poinformować o tym fakcie naszą redakcję, a my skontaktowaliśmy się w tej sprawie z Miejskim Konserwatorem Zabytków w Rudzie Śląskiej, choć wiemy, że budynek nie jest własnością miasta, lecz należy do Huty Pokój i to na jej terenie się znajduje. Zapewne wielu rudzian nawet nie wie, że ten budynek był bohaterem filmu!
Bohater w drodze po niepodległość Polski
Obiekt znajdujący się na terenie Huty Pokój był jednym z uczestników kulminacyjnej sekwencji filmu "Polonia Restituta" z 1981 roku. Jest to obraz opowiadający o wydarzeniach związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Jego akcja rozpoczyna się w 1914 roku, w momencie utworzenia przez Józefa Piłsudskiego legionów w Krakowie.
Ekipa filmowa zawitała jednak do Rudy Śląskiej w celu nakręcenia jednej z finałowych sekwencji. Akcja toczy się w 1919 roku. W Wersalu ważą się losy kraju, Dmowski i Paderewski dowiadują się o podjęciu decyzji o zorganizowaniu plebiscytu na Śląsku. 22 czerwca dochodzi do wzniecenia powstania na Śląsku przez polskie oddziały wojskowe, dowodzone przez Tadeusza Pawlaka (bohater fikcyjny). Następuje wymiana ognia, w międzyczasie przybiega posłaniec z rozkazem odwołania akcji, ale jest już zbyt późno.
Sekwencja powstania na Śląsku była kręcona właśnie na ulicy Niedurnego, przy osiedlu Kaufhaus. W budynku znajdującym się na terenie Huty Pokój znajdowały się wrogie wojska, które ostrzeliwały powstańców serią z karabinu maszynowego. Pamiętna jest scena, w której jeden z postrzelonych żołnierzy wypada z pierwszego piętra przez okno budynku.
Obiekt zostanie ocalony
Brakujący fragment ściany budynku sprawia wrażenie, jakby były przy nim prowadzone prace rozbiórkowe. Pamięć o budowli nie pozostanie jednak tylko na filmie. Okazuje się, że brakujący fragment ściany to efekt prac związanych z remontem obiektu. A mało brakowało, żeby został rozebrany już kilka lat temu.
- Obiekt jest własnością Huty Pokój, która początkowo chciała w nim urządzić muzeum historii huty - mówi Łukasz Urbańczyk, Miejski Konserwator Zabytków w Rudzie Śląskiej. - Później jednak huta wycofała się z tego pomysłu i chciała budynek rozebrać. My się na to nie zgodziliśmy, naciskając na wpisanie budowli do rejestru zabytków - dodaje.
Obiekt został wpisany do rejestru zabytków 7 grudnia 2011 roku. Obecnie trwa pierwszy etap rewitalizacji budynku - jego fundamenty są wzmocnione, całość została zabezpieczona na zimę. Huta nie ma pieniędzy na remont, choć dokłada część środków. Reszta ma pochodzić z dotacji, o które spółka się ubiega. Już złożono wnioski o 50 tys. zł dotacji od miasta Ruda Śląska oraz o 100 tys. zł dotacji od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Remont będzie przeprowadzony w czterech etapach
Na zakończone prac przy rewitalizacji budynku, będzie trzeba nieco poczekać. Na chwilę obecną trwa pierwszy etap remontu. Fragment rozebranej ściany to efekt pozostałości po obiekcie, który łączył się z budynkiem. Było to laboratorium, które łączyło się z północno-wschodnią częścią domu i posiadało wspólną klatkę schodową. W laboratorium niegdyś testowano obiekty wytwarzane przez hutę, w celu nadania im certyfikatów.
Budynek laboratorium został rozebrany około 10-15 lat temu, a wspólna klatka schodowa pozostawała jeszcze przez lata.
- Tak naprawdę chcieliśmy rozpocząć prace remontowe już trzy lata temu, ale niezbędnym elementem było zrekonstruowanie dachu od podstaw - mówi Łukasz Urbańczyk. - Na to jednak nie pozwalała pozostawiona w narożniku budynku klatka schodowa. Dopiero kiedy odtworzymy narożnik, będzie można wymienić dach - dodaje.
To będzie drugi etap prac, który planowany jest na przyszły rok. Ale to wciąż nie koniec: trzeci etap remontu będzie polegał na wyczyszczeniu elewacji i zakonserwowaniu obiektu. Czwartym etapem będzie odnowienie płaskorzeźb na elewacji frontowej, które zaczęły jakiś czas temu pękać. Obecnie są zabezpieczone styropianem i płytami pilśniowymi. Na dachu znajduje się także sygnaturka z zegarem, która zostanie zachowana, gdy obiekt zyska nowe zadaszenie.
Ponad 100 lat historii
W budynku przy Niedurnego znajdowała się pierwotnie Brama II, która była wyposażona w wagi, służące do pomiaru ciężaru wjeżdżających na tereny huty furmanek. Budynek nie jest dużo młodszy od samej huty, bo powstał w 1908 roku. W filmie "Polonia Restituta" oprócz byłej Bramy II, można także zobaczyć wspomniany wcześniej budynek dawnego laboratorium, jak również wiadukt łączący tereny hutnicze - jednak te obiekty już dawno zostały wyburzone.
Sama Huta Pokój została wybudowana w 1840 roku i początkowo zatrudniała 12 osób. W roku 1913, czyli pięć lat po wybudowaniu bramy II, huta zatrudniała już 5 tys. 743 osoby i prowadziła produkcję asortymentu na szeroką skalę.
