Artur Franczak

Wszystko, co kocham idzie na stracenie. O rozstrzelaniu czterystu Żydów z nowosądeckiego getta w zeznaniach świadków

Nowy Sącz, ulica Franciszkańska w 1942 roku. Teren getta żydowskiego na starówce. Tę część miasta oddzielono murem Fot. Fot. Archiwum Yad Vashem Nowy Sącz, ulica Franciszkańska w 1942 roku. Teren getta żydowskiego na starówce. Tę część miasta oddzielono murem
Artur Franczak

Rena Anisfeld, córka przedwojennego kupca pisała, iż gestapo zebrało „całą młodzież, najpiękniejsze dzieci”. „To wszystko komuniści!” - mówił Hamann. W więzieniu urządził sobie z nimi widowisko. Całą noc grała na podwórzu orkiestra. Tych młodych zmuszono tańczyć. Na galerii zasiadały żony SS -manów z dziećmi i przypatrywały się. Das ist euer Totentanz! - mówił Żydom Hamann”.

Dumna Rachel

To co działo się w więzieniu z małego okienka obserwował również wspomniany Mojżesz Ginter: „O godz. 4-tej począł się ruch na ulicy, poczęto zganiać na dziedziniec więzienny Żydów w dzielnicy żydowskiej i usłyszałem na dziedzińcu więziennym krzyk i płacz. Zmobilizowano OD złapano kilkunastu ludzi i z łopatami i kilofami posłano ich na cmentarz. (…) Na dziedzińcu więziennym Racka (Raszka?) Goldberg po mężu Spirowa zwróciła się do Niemców, mimo straży wokoło z rewolwerami i nahajkami, mówiąc w postawie pełnej godności i dumy, że krew nasza nie przyczyni się do wygrania wojny, ale spadnie na ich głowy i będzie pomszczona przez dzieci nasze. (…) Niemcy oczywiście zbili ją”. Według innych słowa te miała powiedzieć już na cmentarzu.

Mala, moja Mala...

Mojżesz Ginter wspomina również, że dwóch Żydów próbowało uciec w drodze na cmentarz przy Rybackiej.

Zostali jednak zastrzeleni. Izaak Tauger pisał rozpaczliwie: „Domyśliłem się, że wszystkich, którzy zostali doprowadzeni, czeka śmierć. Mala, moja Mala, tak przyznaje się - myślałem tylko w tej chwili o tobie Mala, aczkolwiek było tam tylu bliskich, Szanek Holcer, Racka Goldberg, i tylu moich uczniów i uczennic. Mala, moja towarzyszka, przyjaciółka, kochanka, wszystko, wszystko co było zrodzone w moim Ja idzie teraz na stracenie. (….) Ginie, a ja nie mogę pomóc, najstraszniejsza chwila mojego życia, które zostało podarte na strzępy.”

Czytaj więcej i dowiedz się, jak wyglądały najmroczniejsze momenty w historii Nowego Sącza. 

Pozostało jeszcze 69% treści.

Jeżeli chcesz przeczytać ten artykuł, wykup dostęp.

Zaloguj się, by czytać artykuł w całości
  • Prenumerata cyfrowa

    Czytaj ten i wszystkie artykuły w ramach prenumeraty już od 3,69 zł dziennie.

    już od
    3,69
    /dzień
Artur Franczak

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.