Urlopy dla rodziców - terminy, zasady
Rodzice mogą wziąć urlop macierzyński, rodzicielski, ojcowski oraz wychowawczy. Kiedy? 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i do 32 tygodni rodzicielskiego - to 52 tygodnie z dzieckiem
Urlop macierzyński przysługuje kobietom zatrudnionym na umowę o pracę. Nie ma znaczenia staż ani to, czy pracują na cały etat, czy tylko na jego część. Przysługuje także prowadzącym działalność gospodarczą objętym obowiązkowym ubezpieczeniem, jak i pracującym na umowę-zlecenie, jeśli opłacają ubezpieczenie chorobowe. Urlop ten jest obowiązkowy i trwa 20 tygodni. Matka musi wykorzystać 14 tygodni. Nie może z nich zrezygnować. Jeśli pozostałe 6 tygodni wykorzysta ojciec dziecka (musi być zatrudniony na etacie, prowadzić działalność gospodarczą albo pracować na podstawie umowy-zlecenia; w dwóch ostatnich przypadkach musi opłacać dobrowolną składkę chorobową) - matka może wrócić do pracy.
Przed porodem matka może wykorzystać do 6 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Urlop ten jest płatny - zasiłek macierzyński wynosi 100 procent podstawy wymiaru.
WAŻNE! Jeśli matka była pracownikiem lub miała dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ojciec przejmuje urlop, kiedy matka: wymaga opieki szpitalnej lub ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, umrze lub porzuci dziecko.
Jeśli matka nie pracowała i nie jest ubezpieczona - ojciec ma prawo do urlopu macierzyńskiego i zasiłku, kiedy matka: ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji i nie może opiekować się dzieckiem, umrze, porzuci dziecko, zacznie pracować przynajmniej na pół etatu w czasie, kiedy mogłaby korzystać z urlopu macierzyńskiego.
Urlop rodzicielski
Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego, który trwa 32. tygodnie w przypadku urodzenia przez matkę jednego dziecka przy jednym porodzie lub 34. tygodnie w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie.
Nie jest on obowiązkowy.
Mogą z niego skorzystać nie tylko biologiczni rodzice, ale także adopcyjni.
WAŻNE! Jeśli pracownik przebywa na urlopie rodzicielskim, pracodawca nie może go zwolnić. Wyjątkiem jest ogłoszenie upadłości firmy lub likwidacja miejsca pracy.
Rodzice pracujący na etacie, prowadzący działalność gospodarczą, pracujący na umowę-zlecenie i mający dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, mogą dzielić się opieką nad dzieckiem.
Urlop rodzicielski może być wykorzystany po urlopie macierzyńskim w całości przez jedno z rodziców, mogą być na nim także oboje równocześnie (do 16. tygodni), bądź na zmianę (wtedy do podziału są 32. tygodnie).
Urlop ten jest płatny. Za pierwsze 6 tygodni dostaje się zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku, a za następne - 60 proc. Jeśli mama zadeklaruje, że będzie korzystała z obu urlopów przez rok bez przerwy (najpierw z macierzyńskiego, potem rodzicielskiego), dostanie zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. za cały ten czas. Może to zgłosić do 21 dni po porodzie.
Urlop a praca
Urlop rodzicielski można łączyć z pracą maksymalnie na pół etatu u pracodawcy, który go udzielił. Dzięki temu się wydłuży. Przykład: mama bierze 8 tygodni urlopu i równocześnie pracuje na pół etatu. Dzięki temu jej urlop jest dłuższy o 4 tygodnie, czyli ma 12 tygodni urlopu. W czasie 4 dodatkowych tygodni urlopu może pracować na pół etatu lub nie pracować w ogóle.
W dowolnym czasie można zrezygnować z urlopu rodzicielskiego i wrócić do dotychczasowej pracy - jeśli pracodawca się na to zgodzi.
Urlop wychowawczy
Jest bezpłatny. Mogą go wziąć mama, ojciec lub prawni opiekunowie dziecka, którzy są pracownikami zatrudnionymi na umowę o pracę i mają co najmniej sześciomiesięczny staż pracy.
Urlop wychowawczy może trwać do trzech lat, może być wykorzystany w 5 częściach, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 6 lat. Po zakończeniu tego urlopu pracownik musi mieć zagwarantowany powrót do pracy na takie samo stanowisko (bądź zbliżone), jakie miał. Wniosek o urlop należy złożyć u pracodawcy co najmniej 21 dni przed jego rozpoczęciem.
Osoba korzystająca z urlopu wychowawczego ma prawo do zasiłku wychowawczego. Warunkiem jego uzyskania jest spełnienie kryterium dochodowego. Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje przez:
- 24. miesiące kalendarzowe - jeśli sprawuje się opiekę nad jednym dzieckiem
- 36 – nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu
- 72 - jeśli sprawuje się opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym.
Kiedy złożyć wniosek o urlop
- Urlop macierzyński
Jeśli jesteś matką, nie składaj wniosku. Zanieś tylko skrócony odpis aktu urodzenia dziecka do swojego pracodawcy. Jeśli masz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, zanieś go do ZUS.
Jeśli jesteś tatą, musisz złożyć wniosek, kiedy przejmujesz urlop od matki.
- Urlop rodzicielski
Złóż wniosek co najmniej 21 dni przed jego rozpoczęciem. Jeśli chcesz zrezygnować z całości lub z części tego urlopu, poproś pracodawcę o zgodę na wcześniejszy powrót do pracy.
- Urlop ojcowski
Złóż wniosek co najmniej 7 dni przed jego rozpoczęciem.
- Urlop wychowawczy
Złóż wniosek co najmniej 21 dni przed jego rozpoczęciem
Wniosek i wszystkie potrzebne dokumenty złóż u swojego pracodawcy. DS
warto wiedzieć
Urlop macierzyński i rodzicielski
W przypadku urodzenia:
- jednego dziecka – do 52. tygodni (w tym 20. tygodni urlopu macierzyńskiego i do 32. tygodni rodzicielskiego);
- dwojga dzieci – do 65. tygodni (w tym 31. tygodni urlopu macierzyńskiego i do 34. tygodni rodzicielskiego);
- trojga dzieci - do 67. tygodni (33. tygodnie urlopu macierzyńskiego i do 34. tygodni urlopu rodzicielskiego);
- czworga dzieci - do 69. tygodni (w tym 35. tygodni urlopu macierzyńskiego i do 34. tygodni urlopu rodzicielskiego);
- urodzenia pięciorga dzieci i więcej - do 71. tygodni (37. tygodni urlopu macierzyńskiego i do 34. tygodni rodzicielskiego).
Tylko dla ojca
Urlop tacierzyński i urlop ojcowski. To nie to samo
To dwa urlopy różnego rodzaju, które przysługują pracownikowi ojcu, który chce opiekować się dzieckiem.
- Urlop tacierzyński to część urlopu macierzyńskiego niewykorzystana przez matkę - którą przejmuje ojciec. Matka po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14. tygodni macierzyńskiego ma prawo zrezygnować z pozostałej jego części. W takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.
Urlopu tacierzyńskiego nie można podzielić na części. Termin jego rozpoczęcia musi przypadać bezpośrednio po rezygnacji matki z wykorzystania urlopu.
Ojciec na urlopie tacierzyńskim otrzyma zasiłek oraz jest chroniony przed rozwiązaniem umowy o pracę. Jeśli matka chce wykorzystać urlop w pełnym wymiarze, ojciec dziecka nie dostanie tacierzyńskiego. Ale ten będzie mu przysługiwał, kiedy matka dziecka będzie w szpitalu, jej stan zdrowia nie będzie pozwalał na opiekę nad dzieckiem lub matka umrze w trakcie urlopu macierzyńskiego.
- Z urlopu ojcowskiego może skorzystać ojciec w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Przysługuje zarówno temu, który jest biologicznym rodzicem dziecka, jak i temu, który przysposobił dziecko. Za nie wykorzystany urlopu ojcowski nie przysługuje ekwiwalent pieniężny - urlop przepada. Urlop ten można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach, każda z nich nie może być krótsza niż 7 dni. Urlop ten jest płatny. Tata otrzymuje wynagrodzenie w takiej samej wysokości jakby pracował. Urlop ten nie wpływa na obniżenie wymiaru urlopu wychowawczego.
- Oprócz tacierzyńskiego, ojcowskiego i wychowawczego ojciec może skorzystać z urlopu okolicznościowego z tytułu urodzenia się dziecka. Zwolnienie od pracy z tytułu urodzenia się dziecka (okolicznościowe) przysługuje w wymiarze 2 dni. Za czas zwolnienia od pracy zachowuje on prawo do wynagrodzenia na takich samych zasadach, jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.
Mama i tata coraz chętniej na urlopie
Urlopy rodzicielskie są coraz bardziej popularne. Od stycznia do grudnia 2016 r. z urlopów przeznaczonych dla rodziców skorzystało ponad 669 tys. osób - 507,7 tys. kobiet i 161,3 tys. mężczyzn.
W grudniu 2016 roku ponad 163 tys. rodziców skorzystało z urlopu rodzicielskiego. To o ponad 28 tys. więcej osób niż w tym samym okresie ubiegłego roku. Z urlopu ojcowskiego w grudniu 2016 roku skorzystało 13,9 tys. ojców, a od stycznia do grudnia 2016 roku -146,4 tys. ojców. KB
warto wiedzieć
Rodzaje urlopów dla rodziców
- Urlop macierzyński jest obowiązkowy.
- Urlop rodzicielski. Można go wykorzystać po urlopie macierzyńskim.
- Urlop ojcowski. Może go wykorzystać tylko tata dziecka.
- Urlop wychowawczy jest dobrowolny i bezpłatny. Można go wziąć, zanim dziecko skończy 6 lat.