Trzy wieże Radzynia Chełmińskiego. To była potęga
Południowe skrzydło, wzmocnione dwiema wieżami, daje wyobrażenie jak radzyńska warownia wyglądała w czasach świetności. To była potęga.
Gdy wyobrazimy sobie, że znajdowały się tu tętniące życiem przedzamcza, a całość oblewało Jezioro Zamkowe (i fosa), wtedy zdamy sobie sprawę, że średniowiecze to wcale nie mroczne czasy. Kunszt budowniczych nawet teraz robi wrażenie. W Radzyniu jest i trzecia wieża, o której potem...
Krzyżacy, bo ich jest to dzieło, otrzymali miejscowość roku 1231 jako schedę po biskupie Chrystianie. Nazwali ją Rheden.
Wcześniej należała do Prusów, którzy mieli swój gród na półwyspie jeziora, potem do Polaków, którzy w roku 1015 gród i całą ziemię chełmińską zdobyli. Rycerze zakonu niemieckiego urządzili najpierw warowny obóz, zaś w roku 1234 mistrz krajowy Herman Balk nadał Radzyniowi przywilej lokacyjny i nakazał zbudować zamek, tak by ten chronił państwo zakonne przed atakami Prusów z Pomezanii i zapewniał bazę wypadową do dalszej ekspansji.
Budowę ceglanej warowni ukończono w roku 1329. Składała się z zamku konwentualnego (zakonnego) i dwóch przedzamczy. Ponoć była jedną z najpotężniejszych w państwie krzyżackim.
Wojska polskie zdobyły zamek wracając ze zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem (1410 r.) W ręce krzyżackie wrócił już następnego roku na mocy I pokoju toruńskiego. Po wojnie trzynastoletniej (w 1454 r.) przypadł Polsce i odtąd rezydowali na nim starostowie królewscy. W ruinę popadł po wojnach polsko-szwedzkich (XVII w.), zaś po I rozbiorze Polski (1772 r.) władze pruskie pozwoliły na jego rozbiórkę i wykorzystanie budulca na potrzeby miejskie.
Do naszych czasów niemal w całości zachowało się skrzydło południowe. Tam znajdowała się wielka kaplica, refektarz (jadalnia) oraz mieszkanie komtura. Od zrujnowanego podwórza wchodzi się na obie wieże, zwiedzając po drodze dobrze zachowane cele pokutne. W piwnicach można oglądać salę biesiadną i salę tortur oraz ekspozycje muzealną.
W roku 1971 w radzyńskich ruinach i w kościelnej wieży kręcono zdjęcia do filmu "Samochodzik i Templariusze" na podstawie powieści Zbigniewa Nienackiego "Pan Samochodzik i Templariusze", ze Stanisławem Mikulskim w roli głównej - Pana Samochodzika, czyli Tomasza. Sławny aktor odwiedził zamek kilka lat przed śmiercią (zmarł w 2014 r.).
Drugim okazałym zabytkiem Radzynia jest gotycki kościół św. Anny z pierwszej połowy XIV wieku. Świątynię kilkakrotnie przebudowywano (m.in. po pożarach), co powodowało zmiany architektoniczne. Wrażenie robi potężna wieża kościelna, czyli tytułowa trzecia wieża Radzynia Chełmińskiego. Pod koniec XVI wieku do kościoła dobudowano renesansową kaplicę Dąbrowskich. Wystrój wnętrza jest barokowy. W ołtarzu głównym podziwiać można obraz "Koronacja Matki Boskiej" Bartłomieja Strobla z roku 1643.
Na cmentarzu w południowo-zachodniej części miasta znajduje się gotycka kaplica św. Jerzego.