Profesor Miłosz Parczewski o nowych trendach w profilaktyce HIV/AIDS
Rozmowa z prof. Miłoszem Parczewskim z Kliniki Chorób Zakaźnych, Tropikalnych i Nabytych Niedoborów Immunologicznych, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
W czerwcu objął pan stanowisko prezesa Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS. Jakie ma Pan plany na 3 lata kadencji?
To duże wyróżnienie, które wiąże się z ogromną odpowiedzialnością. Nie tylko z organizowaniem spotkań ekspertów towarzystwa, konferencji naukowych. To także wyzwanie na dziś, szczególnie teraz, kiedy zmieniają się trendy. Dziś musimy mówić o profilaktyce przedekspozycyjnej, czyli o lekach zabezpieczających. Te rekomendacje teraz opracowujemy. Zastanawiamy się też nad aplikacją mobilną. Musimy szukać nowych dróg dotarcia do społeczeństwa, rozmawiać o testowaniu w kierunku HIV oraz o samym zakażeniu.
Zakażenia HIV to nadal problem?
Ludzie się nie testują, nie pamiętają o zakażeniu HIV a programów edukacyjnych jest mało. Nadal przybywa nowych zakażeń. Dzieje się tak w całej Europie. To oznacza, że profilaktyka, edukacja, która działała do tej pory, nie przynosi zamierzonego skutku. Dlatego chcemy wprowadzić nowe formy. Chcielibyśmy wyjść z nowoczesną interaktywną aplikacją, która odpowie na pytanie, przypomni kiedy się przetestować, czy w ogóle to robić po rozpoczęciu związku, jakie są objawy zakażenia HIV, na co uważać, kto może otrzymać tabletkę profilaktyczną, która ochroni przed zakażeniem, o tym kiedy zaszczepić się przeciw wirusowym zapaleniom wątroby typu A i B czy gdzie szukać pomocy itd. Chcemy też szkolić lekarzy, personel.
Środki zabezpieczające przed zakażeniem?
To nowość w skali świata. Na ten temat rozmawia się od około dwóch lat - chodzi o promowanie testowania i rozważenie profilaktyki wyprzedzającej ryzyko. Jeśli ktoś wie, że może być narażony na zakażenie, po odpowiednim testowaniu, może otrzymać receptę na specjalną tabletkę, która ma 95 proc. skuteczności. Taka tabletka jest skierowana do osób, które mają dużo potencjalnych kontaktów z osobami zakażonymi, np. dla lekarzy bez granic czy dla zachowania zdrowia seksualnego w przypadku potencjalnych ryzykowanych kontaktów. W USA takie tabletki stosowane są już bardzo szeroko. Nie są to leki refundowane i w Polsce także zapewne nie będą. W naszym kraju mają pojawić się w tym roku, cena docelowa kuracji to ok. 300 do 500 zł. Skład tabletki jest zbliżony do tego jaki mają stosowane już szeroko także w Polsce tabletki używane w leczniu zakażenia HIV lub zabezpieczające po ekspozycji. Przyjmuje się je do 48 godzin po ryzykownym kontakcie lub zakłuciu i są bardzo skuteczne.
Zaraz pojawią się głosy, że to nie ograniczenie ryzykownych kontaktów tylko pewne przyzwolenie na nie po zażyciu tabletki.
Co roku w Polsce mamy rekord liczby nowych osób zakażonych. Zakażeń nie ubywa też w innych krajach Europy. Doświadczenie 25 lat leczenia zakażeń HIV, programów terapeutycznych, profilaktycznych uczy, że to nie zmniejszyło liczby zakażeń w całej Europie, natomiast zmniejsza się liczba nowych zakażeń w krajach Afryki. Liczba nowych zakażeń zwiększa się w krajach bogatych, z dobrą edukacją, promujących prezerwatywy, posiadających doskonałe programy profilaktyczno-lecznicze itd. Jeśli możemy mówić o przerwaniu tego łańcucha epidemiologicznego, zatrzymaniu czy zmniejszeniu liczby zakażeń, to musimy nie tylko testować społeczeństwo, leczyć zakażonych, ale dawać też możliwość zapobiegania zakażeniu, jeśli wiemy, że może do niego dojść. W Polsce leczenie jest na bardzo wysokim poziomie, nawet w skali światowej, z ponad 90 proc. prawdopodobieństwem supresji („uśpienia”) wirusa. Problem jest natomiast z testowaniem i świadomością ryzyka. Naszym zadaniem na kolejne lata będzie właśnie zatrzymanie wzrostu zakażeń. Dlatego też w zakresie nowych tabletek „przed” trzeba będzie wyedukować także personel medyczny. By lekarze wiedzieli dla kogo taka tabletka będzie potrzebna, jak ona działa, kiedy może być skuteczna.
Zakażeń jest coraz więcej. Jak to wygląda w tej chwili w naszym regionie?
Trafia do nas coraz więcej młodych ludzi, nastolatków. W 2017 roku zarejestrowanych mamy 56 nowych przypadków zakażenia HIV, to więcej niż w całym 2016 roku. A przed nami jesień i zgłoszenia osób, które ryzykowne kontakty miały podczas wakacji. Ta liczba może być zatem znacznie wyższa. W naszym regionie droga zakażenia to przede wszystkim droga seksualna. Na szczęście przy wczesnym wykryciu możemy zaoferować skuteczne leczenie, zdrowe potomstwo. Warto zatem zadbać przede wszystkim o profilaktykę i testowanie, po każdym ryzykownym kontakcie seksualnym.
PTN AIDS
To towarzystwo, które opracowuje wytyczne leczenia osób żyjących z HIV, a także innych chorób współistniejących, a także zasady opieki nad zakażonymi. Angażuje się w akcje promocyjne w ramach Polskiego Dnia AIDS, współpracuje z polskimi organizacjami pozarządowymi, organizuje konferencje, spotkania, wytycza pewne trendy w polityce - jak opiekować się zakażonymi, w tym celu patrzy się na to co robi się w Europie, zastanawia się, co można jeszcze zmienić, współfinansuje projekty naukowe, wspiera opracowywanie ogólnokrajowych publikacji naukowych. W towarzystwie jest ponad 200 aktywnych członków, wśród nich lekarze, pacjenci, przedstawiciele organizacji pozarządowych, pielęgniarki, psycholodzy itd. Lekarze dokształcają się na temat zakażenia HIV właśnie z tych wytycznych, rekomendacji, są one w pewien sposób obowiązujące dla specjalizacji lekarskich.