Fot. fot. Andrzej Banaś Dr Katarzyna Nazimek badała, jak łykanie antydepresantów może wpłynąć na odporność człowiekaZ immunologiem, dr Katarzyną Nazimek rozmawia Katarzyna Kachel.
- Organizm może się przyzwyczaić do pigułek przeciw depresji?
- Może i to szybko.
- Co wtedy?
- Choremu może się wydawać, że przestały działać.
- Po to badania nad antydepresantami?
- Nie, jako immunolog chciałam sprawdzić, jak wpływają różne cząsteczki leków stosowanych w terapii na układ odpornościowy. Odpowiedzieć na pytanie, czy tabletki, które łykamy z powodu zaburzeń psychicznych, wpływają na nas negatywnie czy pozytywnie. Jest i kolejna kwestia do rozstrzygnięcia: jak działają na organizm osoby zdrowej, a jak, kiedy zaczyna je brać ktoś już cierpiący na chorobę związaną z układem odpornościowym.
- Dlaczego Panią to zainteresowało?
- Znajoma, która od lat przyjmuje antydepresanty, zauważyła, że jej temperatura ciała jest cały czas zauważalnie niższa niż u osób zdrowych.
- To niebezpieczne?
- Ma mniej energii, chłodne dłonie, problemy z termoregulacją. Odczuwa dyskomfort. Dlatego chcieliśmy sprawdzić, jak cytokiny, czyli białka, które biorą udział w komunikowaniu się komórek układu odporności z innymi komórkami i ze sobą (odpowiedzialne za wywoływanie gorączki, ale i spełniają kluczową rolę w organizmie), reagują na tabletki z grupy antydepresantów. Wybraliśmy w celach badawczych leki z czterech grup, które różnią się nieco mechanizmami działania, ale cel mają podobny: uregulowanie neuroprzekaźnictwa w centralnym systemie nerwowym i zapewne też obwodowo. A że komórki układu immunologicznego również mają receptory dla neuroprzekaźników, to tym bardziej wydało nam się godne sprawdzenia, czy nie reagują w ten sposób na siebie. Nie wykluczaliśmy jednak, że komórka odpornościowa sama „wyczuwa” antydepresant i pod jego wpływem się zmienia.
- Dlaczego nikt wcześniej tym się nie zajmował?
- Bo na świecie pieniądze idą na przełomowe badania, nie na mozolną, pracochłonną dziubaninę. Dlatego nasze badania są pionierskie, a teza, według której antydepresanty wpływają w jakiś sposób na procesy zachodzące w naszym organizmie, dość odważna.
- Zaburzają je?
- Oto jest pytanie. Obniżenie temperatury ciała może być działaniem niepożądanym leków. Ale jednocześnie trzeba pamiętać, że często to schorzenia zapalne stoją u podstaw depresji. Wówczas zażywanie antydepresanta może tłumić, upośledzać niechcianą reakcję odpornościową, czyli tak naprawdę działać korzystnie zarówno na depresję, jak i na schorzenie zapalne.
- Wprowadzając na rynek leki przeciw depresji, nie brano tego pod uwagę?
- Zwykle było tak, że gdy tabletka działała korzystnie na dane schorzenie, nie zastanawiano się nad skutkami ubocznymi. Dziś to się zmienia. Farmaceuta, który projektuje cząsteczki, sprawdza je w modelach linii komórkowych, potem w modelach zwierzęcych, tak by były one jak najbardziej bezpieczne.
- Jakie są Wasze przypuszczenia w przypadku oddziaływania antydepresantów na układ odpornościowy u ludzi?
- Nie podejrzewamy, by wpływ ten był bardzo negatywny. Prędzej będzie on korzystnie negatywny w schorzeniach zapalnych. Natomiast dla przeciętnego człowieka, cierpiącego na depresję, który łyka ten lek, nie będzie on miał destrukcyjnego wpływu.
- Firmy farmaceutyczne Was się nie boją?
- Nie dochodzą do nas niepokojące sygnały.
- Na ile rewolucyjne były Państwa badania?
- Nie na Nobla. Ale być może natchną jakiegoś klinicystę, by przeprowadził badania, których myśmy nie byli w stanie się podjąć. Druga sprawa: model, który zastosowaliśmy, jest na tyle prosty, ale i na tyle interesujący z punktu widzenia zaangażowania antydepresantów, że nasi studenci chętnie włączyli się w projekt. I to być może oni, za dwa, trzy lata podejmą się dalszych prac nad tą problematyką.
***
Lubi naukowe wyzwania. I pionierskie projekty, nawet wtedy, gdy są niszowe. Dr Katarzyna Nazimek z Pracowni Hodowli Komórek Katedry Immunologii UJ CM jest tegoroczną laureatką Nagrody im. Tadeusza Browicza dla młodych badaczy Polskiej Akademii Umiejętności. Wyróżnienie zostało przyznane za cykl prac dotyczących mechanizmów oddziaływania leków przeciwdepresyjnych na układ immunologiczny
WIDEO: Magnes. Kultura Gazura - odcinek 15
Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto