Szybkie pożyczki. Chwilówki. Jest nowe prawo

Kaśka Borek

Korzystasz z usług firm pożyczkowych? W marcu 2016 roku weszły w życie przepisy, które musisz znać, bo są korzystne! Zmiany dotyczą między innymi odsetek naliczanych za nieterminową spłatę. Czego jeszcze?

Chwilówki, szybkie pożyczki - wielu z nas na własnej skórze odczuło, że w przypadku takich pożyczek krótkoterminowych koszt ich udzielenia bywał bardzo wysoki. Zwiększał się kilkukrotnie w przypadku, gdy decydowaliśmy się na przedłużenie terminu spłaty. O rozpacz przyprawiały też opłaty za czynności windykacyjne.

To zostało już ukrócone!
11 marca 2016 roku weszły w życie przepisy ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, które dotyczą między innymi właśnie przepisów o kredycie konsumenckim.

Co to jest ten kredyt konsumencki
Co do zasady, jest to umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w innej walucie, którego kredytodawca w zakresie swojej działalności Ci udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia.

Co się na niego składa
Na całkowity koszt kredytu konsumenckiego składają się:

• odsetki - ich maksymalna wielkość nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (obecnie jest to 10 proc.; odsetki ustawowe oblicza się dodając do stopy referencyjnej NBP 3,5 punktu procentowego), oraz
• pozaodsetkowe koszty kredytu. Dla dotychczas zawieranych pożyczek ich wartość nie była ograniczona, mogły więc wielokrotnie przewyższać naliczane odsetki. To się zmieniło.

Gdy zawierasz umowę po 11 marca 2016

• Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu nie może być wyższa niż suma 25 proc. całkowitej kwoty kredytu i 30 proc. kwoty zmiennej, uzależnionej od okresu, na jaki zaciągnięta zostanie pożyczka.
• Dodatkowo wszystkie pozaodsetkowe opłaty nie mogą przekroczyć całkowitej kwoty kredytu.
• Nowe przepisy nałożyły na przedsiębiorców także obowiązek zwrotu klientowi wszelkich opłat w przypadku niewypłacenia kredytu - również wówczas, gdy umowa kredytu nie została zawarta.

Masz prawo wiedzieć
Każdy pożyczkodawca ma obowiązek przekazać Ci rzetelne, prawdziwe i pełne informacje między innymi o całkowitej kwocie do zapłaty, rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (kryje się także pod skrótem RRSO) i terminach spłaty.
Wzór formularza informacyjnego i sposób prawidłowego wyliczenia RRSO określony jest w ustawie o kredycie konsumenckim.

Prawo Cię chroni, ale Ty też o siebie zadbaj
Krótko i treściwie: nie chcesz stracić, to zanim podpiszesz umowę, koniecznie ją przeczytaj.
Nie wierz pożyczkodawcy na słowo. Nie zakładaj, że jakoś to będzie. Musisz wiedzieć o tym, że z doświadczenia Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wynika, że przedsiębiorcy nie zawsze przestrzegają praw swoich klientów. Problemy dotyczą najczęściej wygórowanych opłat, które znacznie podnoszą koszty kredytu, i niewywiązywania się przedsiębiorców z obowiązków informacyjnych, jakie wobec nas mają.

Czytając umowę, to sprawdź

• Koniecznie zwróć uwagę na następujące elementy:
• jaka jest całkowita kwota do zapłaty i ile wynosi rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki (RRSO, czyli wyrażona procentowo w stosunku rocznym suma wszystkich kosztów do zapłaty),
• czy przedsiębiorca wymaga ustanowienia wysokiego zabezpieczenia pożyczki lub zastrzega sobie prawo do jego wyznaczenia w przyszłości,
• czy pojawiają się dodatkowe opłaty - na przykład za rozpatrzenie wniosku, wydanie decyzji, prowizje, opłaty za wizyty przedstawiciela pożyczkodawcy w domu, ubezpieczenia. Jeśli są, to policz je i oceń, czy suma tych opłat nie podnosi nadmiernie kosztu pożyczki.

Weksel - co to i po co
Pożyczkodawca może żądać wystawienia weksla jako zabezpieczenia. To papier, który umożliwia wydanie nakazu zapłaty bez rozprawy sądowej (ale skuteczne zgłoszenie zarzutu może jednak spowodować jej przeprowadzenie). Upewnij się, że weksel nie naraża Cię na konieczność zapłacenia kwoty znacznie przekraczającej kwotę pożyczki. Powinien też zawierać klauzulę „nie na zlecenie”, która chroni przed przeniesieniem praw z weksla na inną osobę.

Nie rozumiesz, nie podpisuj!
Jeżeli jakikolwiek fragment umowy budzi Twoje wątpliwość, poproś o wyjaśnienie - najlepiej na piśmie. Pytaj o szczegóły, bo to w nich może tkwić przysłowiowy diabeł. Jeśli oferujący pożyczkę nie chce jasno odpowiedzieć na Twoje pytania, nie potrafi wyjaśnić ich zasad, - zrezygnuj z pożyczania od niego pieniędzy! Po prostu nie.

O swoich wątpliwościach i umowie zawsze warto porozmawiać też z kimś, kto zna się na sprawach finansowych albo zaciągał chwilówkę i z doświadczenia wie, gdzie może tkwić haczyk. Pamiętaj - są instytucje, których pracownicy za darmo pomogą Ci odpowiedzieć na wiele pytań, a może i przejrzeć umowę. Warto skorzystać z ich pomocy, bo rynek usług finansowych wymaga wiedzy zarówno ekonomicznej, jak i prawnej, a finansowe skutki zawartej umowy Twoja rodzina może odczuwać latami...

Tu Ci pomogą - za darmo
W razie wątpliwości lub sporu z pożyczkodawcą możesz skorzystać z pomocy na przykład pracownika biura Rzecznika Finansowego. Dyżur telefoniczny ekspertów z zakresu problemów z bankami i na rynku kapitałowym odbywa się pod nr telefonu 22 333 73 25, od poniedziałku do piątku w godzinach 11.00-13.00. Zainteresowanie tą formą pomocy jest duże, więc musisz liczyć się z trudnościami.

Możesz też jednak udać się do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów (przyjmuje w urzędach miasta/starostwach) albo jednego z terenowych oddziałów Federacji Konsumentów (adres znajdziesz w zakładce po lewej stronie na www.federacja-konsumentow.org.pl).

Bezpłatne porady udzielane są również pod adresem porady@dlakonsumentow.pl i numerem bezpłatnej infolinii 800 889 866 (do 30 kwietnia 2016 r.) w dni powszednie w godzinach 9.00- 17.00.

Pozaodsetkowe koszty kredytu
Uznaje się za nie wszystkie koszty, które ponosisz w związku z umową o kredyt konsumencki - ale z wyłączeniem odsetek. Oznacza to wszelkie opłaty, prowizje, koszty, które pożyczkodawca nalicza Ci w związku z zawartą umową o kredyt, bez odsetek nominalnych.

Nowe przepisy wprowadzają ograniczenie wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu - tak zwaną maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu. Wyliczana jest według specjalnego wzoru. Jego główną zasadą jest narzucenie limitu uzależnionego od czasu trwania umowy pożyczki. Zgodnie z nowymi przepisami pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu.

Nowości w pigułce

• Gdy pożyczkodawca udziela klientowi, który jeszcze nie spłacił jednej pożyczki kolejnej w okresie 120 dni od zawarcia pierwszej umowy pożyczki, to maksymalne pozaodsetkowe koszty obu kredytów nie mogą przekroczyć wysokości maksymalnych pozaodsetkowych kosztów pierwszego.
• Podobnie liczony będzie maksymalny pozaodsetkowy koszt kredytu w przypadku, odroczenia spłaty zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki w okresie 120 dni od dnia jego wypłaty.

Zasady te mają przeciwdziałać kumulowaniu kosztów pożyczki w takich sytuacjach, gdy korzystasz z przedłużenia spłaty zadłużenia lub zawierasz nową umowę na spłatę poprzedniego zadłużenia.

• Zmiana przepisów dotyczy również ograniczenia kosztów związanych z opóźnieniem w spłacie zobowiązania. Czyli głównie opłat za czynności windykacyjne.

Pożyczkodawca może naliczyć z tytułu odsetek karnych oraz opłat windykacyjnych kwotę nie większą niż wysokość maksymalnych odsetek za zwłokę wynikających z Kodeksu cywilnego.

• Kolejną nowością jest zasada, według której opłaty i inne koszty uiszczone przez Ciebie przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki podlegają niezwłocznie zwrotowi w przypadku, gdy umowa ta nie została zawarta lub kwota kredytu nie została wypłacona przez kredytodawcę w terminie wskazanym w niej.

Inne ważne nowości
Ochronę konsumentów na rynku finansowym wzmocnią też inne nowe przepisy, w szczególności zmiana ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która wejdzie w życie 17 kwietnia 2016. A od 1 stycznia 2016 obowiązuje ponadto ustawa o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i Rzeczniku Finansowym.

Konsultacja: Federacja Konsumentów