Stańczyk to brzmi dumnie

Czytaj dalej
Fot. wikipedia
Paweł Stachnik

Stańczyk to brzmi dumnie

Paweł Stachnik

1869. 150 lat temu ukazuje się "Teka Stańczyka". Powstaje ugrupowanie konserwatystów krakowskich zwanych Stańczykami. Chcą oni zmienić myślenie Polaków o sposobach odzyskania niepodległości.

Jeden z twórców galicyjskiego ruchu konserwatywnego, Stanisław Koźmian, tak opisywał okoliczności powstania „Przeglądu Polskiego”, miesięcznika, który przez kilkadziesiąt lat był organem krakowskich konserwatystów:

„Na wiosnę 1866 roku Stanisław Tarnowski wyszedłszy z wiezienia spotkał na rynku krakowskim piszącego tę rzecz. - Cóż poczniemy, cóż robić będziemy - zapytał. - Wydawać będziemy pismo polityczne. - Dobrze, ale jak to, my dwaj? - I Szujski. - Szujski? Ale przecież on niezupełnie takie jak my ma przekonania i zapatrywania. - O, Szujski zupełnie się odmienił. Obaj poszli do Szujskiego, pozyskali współudział Ludwika Wodzickiego i 1 lipca 1866 wyszedł pierwszy zeszyt »Przeglądu Polskiego«”.

Przemiana spiskowców

Kim byli ludzie, którzy stworzyli to wpływowe środowisko? Stanisław Tarnowski, Stanisław Koźmian, Ludwik Wodzicki, Józef Szujski mieli około 30 lat, a za sobą udział w konspiracji niepodległościowej. Tarnowski, Wodzicki i Koźmian współpracowali z Hotelem Lambert, a potem wzięli udział w powstaniu styczniowym po stronie białych. Szujski z kolei działał po stronie czerwonych. Po upadku powstania wszyscy trafili do więzienia; najdłużej, bo dwa lata, przebywał w nim Stanisław Tarnowski.

- Wszyscy mieli więc doświadczenie konspiracyjne, ale później pod wpływem traumy powstaniowej zmienili swoje poglądy na temat przeszłości i przyszłości niepodległej Polski. Odeszli do popierania działań tajnych i spiskowych, na rzecz aktywności legalnej. Dążyli, jak pisał Stanisław Koźmian, do „naprawy obyczaju politycznego Polaków”. Szczególnie ważne było dla nich pojęcie myślenia państwowego. Zapoczątkowali wielką narodową debatę na temat postaw i zachowań Polaków - mówi dr Piotr Hapanowicz, starszy kustosz Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Krakowscy konserwatyści dokonali swoistego przewrotu umysłowego wśród części polskich działaczy politycznych i części polskiego społeczeństwa, zmieniając sposób podejścia do spraw narodowych i przewartościowując dotychczasowe pryncypia. Odeszli od romantycznego postrzegania tych kwestii, na rzecz podejścia rozumowego i zdroworozsądkowego.

Dowiedz się więcej o działalności krakowskich Stańczyków.

Pozostało jeszcze 81% treści.

Jeżeli chcesz przeczytać ten artykuł, wykup dostęp.

Zaloguj się, by czytać artykuł w całości
  • Prenumerata cyfrowa

    Czytaj ten i wszystkie artykuły w ramach prenumeraty już od 3,69 zł dziennie.

    już od
    3,69
    /dzień
Paweł Stachnik

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.