Rzecz o języku. Zdanie o zdunie

Czytaj dalej
Fot. Slawomir Mielnik, Polska Press
Profesor Jan Miodek

Rzecz o języku. Zdanie o zdunie

Profesor Jan Miodek

Kto zna język rosyjski, ten wie, że odpowiednikiem naszego „budynku” jest „zdanie” (wym. „zdańije”), przylegające brzmieniowo do naszego „zdania” - „wypowiedzenia, myśli wyrażonej słowami”, „zespołu wyrazów powiązanych na podstawie gramatycznych zależności”, „mniemania, poglądu, opinii, sądu o kimś lub o czymś”. To modelowy wręcz przykład wspólnego rodowodu słowa, które w pokrewnych językach ostatecznie inaczej wyewoluowało. Jeśli jednak w pełni racjonalnie potraktujemy zdanie jako konstrukcję wyrazową - wszak mówimy w gramatyce o budowie zdania! - owa wspólnota etymologiczna stanie się oczywista. Kluczem zaś do jej pełnego uświadomienia sobie jest prasłowiański czasownik „zdati” o znaczeniu „budować, lepić, formować z gliny itp. ściany, naczynia” (w chorwackim i serbskim „zidati” - „murować, budować”).

A gdy z prymarnej parafrazy znaczeniowej czasownika „zdati” wysupłamy zdanie „lepić, formować z gliny”, równie oczywiste staje się pokrewieństwo naszego i rosyjskiego „zdania” ze „zdunem” - pierwotnie „rzemieślnikiem, który lepi coś z gliny - piece, garnki”, dziś - wyłącznie „rzemieślnika stawiającego piece i zajmującego się ich konserwacją”, bo „rzemieślnik wyrabiający naczynia z gliny” to we współczesnej polszczyźnie garncarz.

Pozostało jeszcze 57% treści.

Jeżeli chcesz przeczytać ten artykuł, wykup dostęp.

Zaloguj się, by czytać artykuł w całości
  • Prenumerata cyfrowa

    Czytaj ten i wszystkie artykuły w ramach prenumeraty już od 3,69 zł dziennie.

    już od
    3,69
    /dzień
Profesor Jan Miodek

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2025 Polska Press Sp. z o.o.

Dokonywanie zwielokrotnień w celu eksploracji tekstu i danych, w tym systematyczne pobieranie treści, danych lub informacji z niniejszej strony internetowej, w tym ze znajdujących się na niej publikacji, przy użyciu oprogramowania lub innego zautomatyzowanego systemu („screen scraping”/„web scraping”) lub w inny sposób, w szczególności do szkolenia systemów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji (AI), bez wyraźnej zgody Polska Press Sp. z o.o. w Warszawie jest niedozwolone. Zastrzeżenie to nie ma zastosowania do sytuacji, w których treści, dane lub informacje są wykorzystywane w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe. Szczegółowe informacje na temat zastrzeżenia dostępne są tutaj.