Ryszard Tadeusiewicz, profesor AGH: Historia zawarta w medalach - pierwszy prezes SEP
Kontynuuję serię opowiadań o ludziach, których podobizny są na medalach wypełniających moją szufladę. Dziś o medalu Mieczysława Pożaryskiego. Medal ten jest przyznawany przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP).
Mieczysław Pożaryski był inżynierem i naukowcem zajmującym się elektrotechniką. Warto może od razu wspomnieć o fakcie dość niezwykłym w tej mojej serii opowieści o wybitnych ludziach utrwalonych w brązie. Otóż portret Mieczysława Pożaryskiego został w tym szlachetnym metalu uwieczniony przynajmniej dwukrotnie. Po pierwsze, jego twarz zdobi medal w mojej szufladzie i to powoduje, że w tym cyklu felietonów ma on swoje miejsce z napisem na rewersie medalu „Wychowawca wielu pokoleń elektryków polskich”. Po drugie, jego twarz i całą sylwetkę odlano w postaci pomnika w naturalnej wielkości, mającego formę ławeczki ustawionej na terenie Politechniki Warszawskiej w 2019 roku. To wyjątkowe wyróżnienie!
Czym wsławił się Mieczysław Pożaryski, że tak utrwalono jego pamięć?
Urodził się w 1875 roku w Warszawie, ale jak wiadomo miasto to było zagarnięte do Zaboru Rosyjskiego i nie było możliwości, by kształcić się po polsku. Dlatego Pożaryski najpierw studiował w Petersburgu, a potem w Darmstadt, gdzie zdobył tytuł inżyniera elektryka. Nie chciał pracować w Niemczech, więc w 1899 roku wrócił do Warszawy i najpierw podjął wykłady elektrotechniki i fizyki w szkole im. Wawelberga i Rotwanda. Była to początkowo szkoła średnia z wymuszonym przez zaborcę językiem rosyjskim jako wykładowym, ale od 1906 roku dopuszczono także język polski.
Od 1906 roku szkoła im. Wawelberga i Rotwanda znacząco podniosła poziom, stając się w efekcie jednym z filarów przygotowywanej do uruchomienia Politechniki Warszawskiej, a sam Mieczysław Pożaryski pracując głównie w tej szkole zaczął również upowszechniać wiedzę na temat fizyki i elektrotechniki poprzez aktywny udział w różnych instytucjach, zajmujących się między innymi kształceniem pozasystemowym: w latach 1906 - 1913 był działaczem Towarzystwa Kultury Polskiej, w latach 1906-1916 wykładowcą Wydziału Technicznego Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie, a w roku 1915, gdy po wyparciu Rosjan z Warszawy przez wojska niemieckie (trwała I wojna światowa) uzyskano zgodę na uruchomienie Politechniki Warszawskiej - Mieczysław Pożaryski był w gronie organizatorów tej uczelni.
Udział w tworzeniu Politechniki przerwała wojna polsko-bolszewicka w 1920 roku, w której Pożaryski uczestniczył jako ochotnik.
Gdy wojna się skończyła, Politechnika Warszawska zaczęła się rozwijać na miarę potrzeb niepodległej Rzeczpospolitej, utworzono na niej 15.06.1921 r. Wydział Elektrotechniczny, a Pożaryski został pierwszym dziekanem tego wydziału. Funkcję tę powierzano mu jeszcze wielokrotnie, aż do najazdu hitlerowskiego na Polskę w 1939 roku, ale poza zajęciami na Politechnice Pożaryski stale wykładał także w szkole im. Wawelberga i Rotwanda.
Bardzo ważna była też jego funkcja jako pierwszego prezesa Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Stowarzyszenie to powstało 7.06.1919 r. i działa do dziś.
W okresie okupacji hitlerowskiej najpierw zamknięto wszystkie polskie wyższe uczelnie, ale gwałtowna potrzeba wykwalifikowanych techników zmusiła Niemców do tego, by powołać w Warszawie Państwową Wyższą Szkołę Techniczną na bazie Politechniki. Rektorem tej szkoły został oczywiście Niemiec, ale kierownikiem Wydziału Elektrycznego został prof. Mieczysław Pożaryski. Wydział pozwolił przetrwać okupację wielu wybitnym polskim elektrykom.
Po wojnie prof. Pożaryski usiłował uruchomić Wydział Elektryczny Politechniki, ale gdy na dzień 12.04.1945 r. zwołał inauguracyjną Radę Wydziału - sam nie przyszedł, bo zmarł.