Rośliny lecznicze, które pobudzają siły odpornościowe organizmu
Od lat wiadomo, że środków na pobudzenie sił odpornościowych organizmu należy nieustannie szukać w przyrodzie. Pisał o tym już wiele wieków temu słynny medyk i botanik Paracelsus. W ostatnich latach w laboratoriach światowych przebadano wiele roślin leczniczych i uznano, że niektóre z nich są wprost niezastąpione w kuracjach immunostymulujących, czyli pobudzających układ odpornościowy organizmu.
Poniżej opisano rośliny o wielkiej przydatności we wspieraniu układu odpornościowego organizmu według ich zasług w kuracjach.
Jeżówka Echinacea sp.
Pod nazwą rodzajową - jeżówka kryją się w zasadzie trzy różne gatunki tych roślin. Najbardziej znana i rozpowszechniona w Europie jest oczywiście jeżówka purpurowa - po łacinie Echinacea purpurea. Trochę mniej znane, ale także przydatne w medycynie są jeszcze jeżówki wąskolistna E. angustifolia oraz blada, zwana też różową lub cielistą E. pallida. Odróżnić te gatunki nie jest łatwo, to zadanie raczej dla specjalisty w dziedzinie botaniki farmaceutycznej. W uproszczeniu - jeżówki różowa i blada mają płatki (kwiaty języczkowate) zwisające i najdłuższe, natomiast płatki jeżówki wąskolistnej wyraźnie odstają. Jeżówkę purpurową trochę łatwiej jest poznać, bo wyrasta najwyżej (nawet do 150 cm).
Wszystkie lecznicze gatunki jeżówki są roślinami wieloletnimi. Często sadzi się je także w celach dekoracyjnych w ogródkach i na działkach. Ich kwiaty są wyjątkowo duże, trwałe (zachowują świeżość we flakonie 2-3 tygodnie), a ich kolor jest liliowo-różowo-purpurowy. Dobroczynne działanie tych roślin „biały człowiek” poznał dopiero po osiedleniu się w Ameryce Północnej. Właśnie tam pierwsi osadnicy podpatrzyli, z jak wielkim powodzeniem jeżówka jest stosowana przez plemiona zamieszkujących w Ameryce Indian, np. w leczeniu jątrzących się ran, ukąszeń przez węże itd. Do największego rozpowszechnienia jeżówki jako skutecznej rośliny leczniczej przyczyniły się badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych, a konkretnie w szpitalu w Cincinnati, którym przewodniczył profesor John King. Dziś z dokładnych wyliczeń wynika, że tylko w USA rocznie ze sprzedaży preparatów z jeżówki uzyskuje się dochód ponad 300 milionów dolarów, a w Kanadzie ponad 25 milionów. Preparaty na bazie wyciągu z jeżówki wciąż są przedmiotem szczegółowych badań klinicznych, które dają bardziej konkretne spojrzenie na tę ważną roślinę leczniczą.
Jeżówka jako roślina lecznicza
Surowcem leczniczym u jeżówki jest najczęściej ziele, czyli cała część nadziemna rośliny zbierana w pełni kwitnienia, lub cała roślina, a więc wykorzystywana także z korzeniami. Przemysł farmaceutyczny stosuje również same korzenie tej rośliny. W aptekach i zielarniach można dziś nabyć wiele gotowych preparatów z jeżówką. Są to zwykle sok ze świeżego ziela konserwowany (stabilizowany) alkoholem - Succus Echinaceae lub też tabletki z suchym wyciągiem.
Przez lata naukowcy na całym świecie zastanawiali się, a nawet często spierali, dzięki którym związkom zawartym w gatunkach jeżówki rośliny te zyskały tak dobroczynne działanie lecznicze. Początkowo mówiono, że działanie immunostymulujące, a więc pobudzające układ odpornościowy organizmu, tkwi głównie w zawartych w nich polisacharydach. Dziś po latach żmudnych badań stwierdzono także, że jeżówka takie działanie zyskała dzięki zawartych w niej pochodnych kwasu kawowego (tu najsilniejsze działanie przypisuje się kwasowi cychorynowemu) oraz glikoproteinom i alkamidom. I co ciekawe, gdyby każdy z tych związków zastosować osobno, z pewnością nigdy nie dałoby się uzyskać tak dobrego efektu terapeutycznego. W jeżówce występuje zatem typowy synergizm działania tych ważnych substancji czynnych.
Wzmaga aktywność komórek układu odpornościowego
Jeżówka purpurowa jest zaliczana do najbardziej znanych w medycynie immunostymulatorów, a więc środków, które mają zdolność pobudzania komórek układu odpornościowego organizmu: limfocytów, granulocytów i makrofagów. Dowiedziono doświadczalnie, że roślina ta zwiększa też liczbę białych krwinek (leukocytów). Nasila poza tym proces pobudzania białych krwinek do wytwarzania w organizmie naturalnej broni przed wirusami - interferonów. Jeżówka ponadto wzmaga aktywność limfocytów B do produkcji przeciwciał.
Mówiąc mniej naukowo, efekt działania tej rośliny jest taki, że stanowi ona wypróbowany lek nie tylko uodparniający organizm na wszelkie infekcje, ale także pomagający te infekcje sprawniej zwalczać. Liczne badania kliniczne dowiodły, że jeżówka posiada działanie przeciwbakteryjne. Tu okazała się też bardzo przydatna w unieszkodliwianiu groźnej bakterii Pseudomonas aeruginosa, która wywołuje ostre infekcje dróg oddechowych. Odznacza się również skutecznym działaniem wirusobójczym (niszczy wirusy grypy i opryszczki), a także grzybobójczym (zwalcza m.in. odporne grzyby Candida albicans). Poza tym działa przeciwzapalnie.
Preparaty z jeżówki warto jest więc stosować w przeziębieniu, grypie oraz wszystkich infekcjach dróg oddechowych, np. w katarze, chrypce, anginie, zapaleniu i nieżycie gardła, zapaleniu zatok, oskrzeli i płuc. Preparaty te przydają się szczególnie w przypadku nawracających i przewlekłych infekcji. Niosą także pomoc w leczeniu zakażeń dróg moczowych i pęcherza. Niektóre źródła medyczne zalecają pomocniczo leki z jeżówki w przeroście gruczołu prostaty. Roślina ta daje zadowalające rezultaty u ludzi, u których stwierdzono powiększone migdałki oraz gruczoły chłonne. Warto ją stosować u chorych na nowotwory poddanych wcześniej zabiegom chemio- i radioterapii.
Jest jednak ważna uwaga.
Z niedawno przeprowadzonych badań naukowych wynika, że kuracja preparatami z wyciągiem z jeżówki przy stosowaniu doustnym nie powinna trwać dłużej niż 10 dni codziennie albo 20 dni - co drugi dzień. Kurację tę można powtórzyć po upływie miesiąca. Udowodniono bowiem niezbicie, że jeżówka najskuteczniej działa w małych dawkach i podawana przez krótki czas. Nadużywanie preparatów z jeżówką może dawać odwrotny efekt, a więc zamiast pobudzać komórki układu odpornościowego - okresowo hamuje je.
Jako ciekawostkę dodam, że Indianie z plemienia Siuksów i innych, którzy w zasadzie nauczyli nas leczenia jeżówką, wykorzystywali tę roślinę w przypadku trudno gojących się ran, bólu głowy, zęba, ukąszeń przez węże, groźne owady, w kaszlu, chorobach wenerycznych oraz traktowali ją jako dobrą odtrutkę.
Miód wzmacniający odporność z jeżówką
Składniki:
1 słoik (250 g) miodu lipowego, spadziowego z drzew iglastych lub akacjowego (koniecznie płynnego), 1 butelka (50 ml) soku z jeżówki (z apteki) i 5 łyżek zmielonego pyłku kwiatowego.
Przygotowanie:
Miód starannie wymieszać z sokiem z jeżówki i zmielonym w młynku do kawy pyłkiem kwiatowym w szczelnym, czystym słoiku. Odstawić na 7-10 dni (w celu połączenia się użytych komponentów). Przechowywać w lodówce.
Stosowanie:
Po 1 łyżeczce 3-4 razy dziennie między posiłkami - dorośli. Dzieci po ½ łyżeczki 1-2 razy dziennie. Miód ten można ssać lub dodawać do ciepłego (nie gorącego), przegotowanego mleka. Kuracja powinna trwać 10 dni (kiedy miód zażywa się codziennie) lub 20 dni (kiedy zażywa się go co drugi dzień). Przed zastosowaniem miód dobrze jest wymieszać.
Pożytek dla zdrowia:
Miód z dodatkiem soku z jeżówki i pyłku kwiatowego z największą skutecznością pobudza siły odpornościowe organizmu. Działa wzmacniająco w wyczerpaniu długotrwałymi chorobami infekcyjnymi lub nowotworowymi. Stanowi wielkie dobrodziejstwo dla ludzi cierpiących na nowotwory, u którym wykonywano zabiegi radio- i chemioterapii, gdyż wskutek aktywowania komórek odpornościowych zostają niszczone komórki zmienione pod wpływem promieniowania i czynników chemicznych. Przywraca też lepsze samopoczucie. Skraca czas trwania chorób z przeziębienia i grypy. Zalecany zwłaszcza osobom często chorującym z powodu infekcji zimowych (uodparnia organizm).
Krople przeciwprzeziębieniowe
Składniki:
1 butelka (50 ml) soku z jeżówki purpurowej, ¼ butelki (100 ml) nalewki z szałwii lekarskiej oraz 1 butelka (35 g) nalewki miętowej (krople miętowe) - wszystkie składniki dostępne w aptece.
Przygotowanie:
Składniki zlewamy do szczelnej butelki z ciemnego szkła, solidnie mieszamy i odstawiamy na 5 dni.
Stosowanie:
1 łyżeczkę kropli rozcieńczyć niewielką ilością wody lub soku owocowego, zażywać 3-4 razy dziennie przez 7 dni. Następnie dawkę zmniejszyć do ½ łyżeczki i stosować 3 razy dziennie (też po rozcieńczeniu) przez 3-5 dni. Po tym czasie należy zrobić 2-3 tygodnie przerwy.
Pożytek dla zdrowia:
Krople sporządzone według tej receptury chronią przed przeziębieniem, grypą, infekcjami górnych dróg oddechowych i zapaleniem oskrzeli. Wzmacniają ogólną odporność organizmu. Leczą stan zapalny zatok i udrożniają nos w czasie kataru. Pomocne szczególnie w stanach zapalnych gardła. Dezynfekują błony śluzowe dróg oddechowych. Ułatwiają oddychanie podczas infekcji. Skracają czas trwania zimowych przypadłości górnych dróg oddechowych.
Krople na pobudzenie układu odpornościowego
Składniki:
1 butelka (50 ml) soku z jeżówki purpurowej i ½ butelki (100 ml) nalewki z nagietka lekarskiego - składniki dostępne w aptece lub sklepie zielarskim.
Przygotowanie:
Wszystkie składniki dobrze mieszamy w szczelnej butelce z ciemnego szkła, odstawiamy na 5 dni.
Stosowanie:
Po 1 łyżeczce kropli rozcieńczonych niewielką ilością wody lub soku owocowego 3 razy dziennie między posiłkami. Kuracja powinna trwać około 20 dni. Po tym czasie należy zrobić 2-3 tygodnie przerwy.
Pożytek dla zdrowia:
Krople mają sprawdzone działanie immunostymulujące. Wpływają także wykrztuśnie i przeciwkaszlowo, powlekają błony śluzowe dróg oddechowych. Mają korzystny wpływ na oskrzela i płuca (upłynniają wydzielinę zalegającą w nich w czasie infekcji). Dezynfekują drogi oddechowe. Chronią przed stanem zapalnym gruczołów chłonnych. Polecane przy nawracającym przeziębieniu, grypie, katarze, chrypce.
Dodatkowa rada:
Pomimo że na opakowaniu nalewki z nagietka może być zamieszczona informacja, jest ona przeznaczona do sporządzania roztworu na skórę i do płukania gardła oraz jamy ustnej - można ją także wykorzystywać do użytku wewnętrznego.