Reformacja po lubelsku z wyboru możnych rodów

W XVI w. nasz region był ważnym ośrodkiem reformacji w Polsce. Magnaci, zmieniając swoje wyznanie, decydowali, że lokalny kościół zostanie zborem. W dokumentach biskupów rzymskokatolickich z tamtej epoki taka decyzja określana była „profanacją”.

Trzej bracia Firleje do ruchu religijnego zapoczątkowanego przez Lutra przekonali się w czasie nauki, którą pobierali w Niderlandach. Do domu wrócili już jako kalwini. Jan Firlej rezydował w Kocku, Mikołaj Firlej w Lewartowie (dziś Lubartów), a Andrzej Firlej na zamku w Janowcu nad Wisłą. Decyzja trzech Firlejów nie była bez znaczenia. W XVI wieku ten ród trząsł Lubelszczyzną, a jego przedstawiciele zajmowali najważniejsze urzędy w państwie.