Raczki
URZĄD GMINY RACZKI
Plac Kościuszki 14
16-420 Raczki
tel.: 875685925
fax: 875686410
email: ug@raczki.pl
www.raczki.pl
Andrzej Szymulewski, wójt gminy Raczki
Gmina Raczki położona jest na pograniczu dwóch makroregionów: Pogranicza Litewskiego i Pojezierza Mazurskiego, historycznie i kulturowo przynależąc do Suwalszczyzny. Od reformy administracyjnej z 1999 roku gmina Raczki, jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, należy do powiatu suwalskiego w województwie podlaskim. Gmina o charakterze głównie rolniczym, z coraz lepiej rozwijającą się turystyką, usługami i handlem zajmuje powierzchnię 14 225 hektarów, zaś w jej skład wchodzi 36 miejscowości, zamieszkanych przez 5945 mieszkańców.
Obszar gminy jest bardzo urozmaicony zarówno pod względem geomorfologicznym, jak i przyrodniczym. Sieć rzeczna związana jest przede wszystkim z rzeką Rospudą, która silnie meandrując płynie z północnego zachodu na południowy wschód, przepływając przez jedyne na terenie gminy rynnowe jezioro Bolesty. Dolina Rospudy odznacza się wysokim stopniem naturalności i należy do najcenniejszych obiektów przyrodniczych w kraju, a także w Europie. Ochronę licznych zbiorowisk rzadkich roślin torfowiskowych, bagiennych i źródliskowych zapewniają dwa obszary chronionego krajobrazu Doliny Rzeki Rospudy oraz Natura 2000. Raczki i okolica pierwotnie była terenem zamieszkałym przez Jaćwingów. Na terenie gminy znajduje się największe i najzasobniejsze w zabytki archeologiczne cmentarzysko kultury jaćwieskiej. Początek współczesnego zagospodarowania ziem doliny rzeki Dospudy (obecnie Rospudy) datuje się na rok 1513, w którym to Bohdan Hrynkowicz Wołłowicz, koniuszy grodzieński, otrzymuje z nadania Zygmunta I Starego jedna milę kwadratową Puszczy Grodzieńskiej, gdzie założył dwór Dowspuda „Dospudą” zwany. W Raczkach erygowano również parafię staraniem Maryny Raczkówny, która ufundowała tu kościół parafialny „wzniesiony w mur pruski” pod wezwaniem św. Trójcy, Wniebowzięcia NMP i św. Michała. Dogodne położenie na szlaku handlowym Grodno – Królewiec spowodowało rozkwit osady i nadanie praw miejskich prawdopodobnie na początku XVII wieku, które Raczki utraciły po upadku powstania styczniowego, ukazem carskim z dnia 1 czerwca roku 1869. Szczególne zasługi dla rozwoju miasta Raczki i przyległych dóbr miał generał hrabia Ludwik Michał Pac, który po osiedleniu się w roku 1815 w Dowspudzie rozpoczął działalność propagującą nowoczesne rolnictwo i przemysł, rozwijając prowadzone przez siebie dobra, a także rozbudowując same Raczki. Sprowadził m.in. ze Szkocji i Anglii rodziny chłopskie i rzemieślnicze, którymi zasiedlił okoliczne wsie. Tak powstała np. wieś „Nowa Szkocya”, która pod nazwą Szkocja istnieje do dziś. Także po dziś dzień na terenie gminy żyją potomkowie osadników z wysp. Wybudował neogotycką rezydencję pałacową w Dowspudzie, korzystając z pomocy znanych włoskich architektów i artystów, pod kierownictwem sprowadzonego z Włoch Henryka Marconiego. Pałac w Dowspudzie był jedną z najpiękniejszych rezydencji w całym Królestwie Polskim. Za aktywny udział w powstaniu listopadowym dobra hrabiego Paca zostały zajęte przez władze rosyjskie, a majątek uległ konfiskacie, rozgrabieniu i niemal całkowitemu zniszczeniu. Raczki, zwane niegdyś „żydowskim miasteczkiem” w połowie XIX wieku zamieszkane były niemal w 90% przez starozakonnych słynących z handlu, zaś zawieruchy wojenne, przemarsze obcych wojsk, liczne pożary i epidemie chorób wyniszczyły miejscową ludność i jej dobytek. Kresem raczkowskiego „Sztetla” był rok 1939 i wybuch II wojny światowej, zaś następnie Holocaust, którego nie przeżyła znaczna większość z kilkuset miejscowych Żydów.
Pałac Michała hrabiego Paca na starej pocztówce
Spływ rzeką Rospudą
Współcześnie chlubą Gminy jest prężnie działający Gminny Ośrodek Kultury w Raczkach, który przy współpracy z samorządem do roku 2008 organizował znany w Europie Festiwal Kultury Celtyckiej. GOK w Raczkach organizuje liczne wydarzenia o charakterze regionalnym, tj.: „Palinocka nad Rospudą”, Piknik historyczny „Na pacowskich włościach” w Dowspudzie, „Akcja Czysta Rospuda” oraz „Raczkowska Szopka Noworoczna”. Przy GOK prowadzone są m.in. „Raczkowski Dom Regionalny” – największe na Suwalszczyźnie muzeum etnograficzne, „Galeria nad Rospudą”, a także „Raczkowskie Archiwalia” – jedne z bogatszych w zbiory archiwalne i największe w regionie społeczne archiwum cyfrowe. Organizowane są również sesje popularnonaukowe „W Dolinie Kultury Dawnych” i rekonstrukcje historyczne. GOK zrzesza niemal stu członków „Koła Młodych Przyjaciół Ziemi Raczkowskiej”. W gminie działa zespół ludowy „Zorniczeńka” i „Raczkowiacy”, Orkiestra Dęta OSP Raczki, Koła Gospodyń z Raczek i Małych Raczek, Klub Seniora, grupy mażoretek „Lilt” i „Lilki”, a także Klub Sportowy „Polonia Raczki”. W miejscowości Małe Raczki prężnie działa Stowarzyszenie „Małoraczkowiacy znad Rospudy”.
Gminny Ośrodek Kultury w Raczkach
W minionych latach gmina została w pełni zwodociągowana, zmodernizowano stacje wodociągowe i połączono je we wspólną sieć gminną. Przebudowano oczyszczalnię ścieków w Dowspudzie i wybudowano sieć kanalizacyjną obejmującą całą miejscowość Raczki. W miejscowości działa Szkoła Podstawowa z pełnowymiarową salą gimnastyczną, Gminna Biblioteka Publiczna, zaś obecnie rozbudowywana jest siedziba Ochotniczej Straży Pożarnej w Raczkach, której tradycje sięgają początku lat 20. minionego wieku. Od niedawna w miejscowości funkcjonuje również nowoczesny posterunek policji.
Władze gminy dążą do połączenia klimatu „kresowego miasteczka” z zabytkowym rynkiem i klasycystycznym kościołem w tle, z wymogami współczesnej cywilizacji. Znaczne nakłady na rozbudowę infrastruktury powodują ciągły rozwój gminy i zwiększają jej atrakcyjność. Przez teren gminy przebiega droga ekspresowa S61, zaś w przyszłości będzie przebiegać trasa kolejowa Rail Baltica.
Znane osoby pochodzące bądź związane z gminą Raczki: Mieczysław Geniusz – inżynier odpowiedzialny za budowę Kanału Sueskiego, publicysta i teoretyk. Jack Yellen vel Jacek Jeleń – autor tekstów piosenek i scenarzysta związany z muzycznym mainstreamem i produkcją filmową w Hollywood. Aleksander Putra – działacz społeczny i polityczny, poseł na sejm II RP. Aleksander Karaś – zielarz i znany na całą Polskę znachor. Michał Górski – samorządowiec, działacz społeczny i polityczny, poseł na Sejm X kadencji. Rafał Czuper – tenisista stołowy, paraolimpijczyk i multimedalista mistrzostw świata, Europy i letnich igrzysk olimpijskich. Tomasz Organek – muzyk, kompozytor, autor tekstów i piosenkarz.
Raczki – dworzec w starej fotografii
Nasza akcja
Mija 30 lat od samorządowej reformy, która rozpoczęła proces decentralizacji państwa polskiego. Mieszkanki i mieszkańcy polskich miast i wsi zyskali realny wpływ na swoje najbliższe otoczenie. Rok jubileuszowy to znakomita okazja, aby docenić osiągnięcia samorządów województwa podlaskiego i zaprezentować je wszystkim mieszkańcom naszego regionu.
Wierzymy, że taka forma promocji podlaskich gmin będzie świetnym sposobem na uczczenie jubileuszu 30-lecia samorządności, opowiedzenia o historii, zrealizowanych inwestycjach, sukcesach i przemianach na przestrzeni tych trzech dekad. W związku z tym jubileuszem zaplanowaliśmy cykl publikacji poświęconych samorządom. ZAPRASZAMY DO POZNAWANIA INNYCH PODLASKICH GMIN.
