Powiat Bielski moc atrakcji o każdej porze roku
Góry, jeziora i... niebo na wyciągnięcie ręki
Powiat bielski o powierzchni 458 km kw. położony w południowej części województwa śląskiego został utworzony w ramach reformy administracyjnej w 1999 roku. Zamieszkuje go ok. 160 tys. osób. Zajmuje bardzo zróżnicowany pod względem krajobrazowym i kulturowym obszar, rozciągający się od Kotliny Oświęcimskiej w kierunku południa – Doliny Górnej Wisły, Pogórza Wilamowickiego, Pogórza Śląskiego, Beskidu Śląskiego i Beskidu Małego. Powiat jest jak obwarzanek – tworzy go 10 gmin (Bestwina, Buczkowice, Czechowice-Dziedzice, Jasienica, Jaworze, Kozy, Porąbka, Szczyrk, Wilamowice, Wilkowice) otaczających miasto Bielsko-Biała. Atutem powiatu są walory turystyczne, doskonale zgrane z łatwym dostępem do tras komunikacyjnych północ - południe i wschód - zachód. Beskidy odkrywają przed turystami swój niepowtarzalny krajobraz o każdej porze roku.
Sporty zimowe to niewątpliwy atut turystyczny regionu. Perełką powiatu jest Szczyrk – uważany za drugą po Zakopanem stolicę sportów zimowych w Polsce. Ośrodek narciarski Szczyrk Mountain Resort oferuje narciarzom 23 km tras zjazdowych o różnym stopniu trudności, 15 km tras sztucznie naśnieżanych i 4 km oświetlonych tras narciarskich do jazdy wieczornej. Wraz z sąsiednim ośrodkiem narciarskim Centralnego Ośrodka Sportu cały połączony kompleks objęty wspólnym skipassem liczy około 40 km tras. Najszersze trasy zjazdowe mają od 70 do 80 metrów. Łączna przepustowość kolei linowych w Szczyrku wynosi prawie 12 tysięcy os./godz. Szczególną rolę odgrywa tutaj krzesełkowa kolej linowa na Skrzyczne - 1257 m n.p.m. będące najwyższym szczytem Beskidu Śląskiego.
Uroczymi widokami goście powiatu mogą zachwycić się podczas uprawiania narciarstwa biegowego po specjalnie przygotowanych do tego celu trasach zarówno w Szczyrku, jak i w Gminie Jaworze czy Wilkowicach – w rejonie Magurki.
Latem turyści mają do dyspozycji na terenie powiatu bielskiego ok. 200 km znakowanych szlaków turystycznych oraz 110 km tras rowerowych, zlokalizowanych głównie na terenie Szczyrku, Jaworza i Jasienicy. Miłośników sportów wodnych, jak i wędkowania przyciągają malowniczo położone jeziora zaporowe na Sole oraz przystanie kajakowe w Czechowicach-Dziedzicach i w Kaniowie. Atrakcją jest także możliwość jazdy konnej w ośrodkach jeździeckich oraz nauka latania na paralotniach w rejonie Skrzycznego. Nasza kraina sprzyja także miłośnikom terenowej jazdy rowerowej cross-country. Każdy znajdzie coś dla siebie, chociażby osoby z problemami zdrowotnymi doskonale odnajdą się w wyjątkowym mikroklimacie Bystrej, czy poprawią swoje zdrowie dzięki jodowo-bromowym wodom gminy Jaworze, wykorzystywanym przy leczeniu chorób płuc, alergii, czy schorzeń układu narządów ruchu.
O atrakcyjności powiatu decydują nie tylko warunki środowiska naturalnego, ale bogata baza turystyczno-rekreacyjna oraz liczne dobra kultury, będące świadectwem zróżnicowanej przeszłości, tradycji i kultury poszczególnych gmin. Obok zamków, pałaców i dworów – zabytków architektury szlacheckiej można zobaczyć dawną staropolską architekturę wiejską reprezentowaną przez kościółki drewniane w Starej Wsi, Bielowicku i Szczyrku.
GOSPODARZ POWIATU ZAPRASZA
Szanowni Państwo,
Zapraszamy wszystkich spragnionych rozrywki i wypoczynku do odwiedzania urokliwych miejsc powiatu bielskiego, żywiąc przekonanie, że każdy, kto raz skorzysta z bogatej oferty turystycznej naszego regionu, z pewnością wróci w jego gościnne strony.
Andrzej Płonka
Starosta Bielski
Tym, co najmocniej wpływa na obraz powiatu bielskiego, widziany oczami mieszkańców i turystów odwiedzających nasze piękne i gościnne tereny, jest bogactwo tradycji i folkloru zachowane od zapomnienia i wciąż kultywowane przez liczne Koła Gospodyń Wiejskich i stowarzyszenia lokalne. Leżąc w historycznych granicach różnych regionów, obecne ziemie powiatu bielskiego stanowią barwną mozaikę kolorytów lokalnych właściwych dla Śląska Cieszyńskiego, Zachodniej Małopolski i grupy Górali Żywieckich. Nieocenionym skarbem wielowiekowego dziedzictwa przodków jest pokaźny zbiór potraw i przysmaków, których tradycyjny charakter i unikalne receptury stanowią o wyjątkowości powiatu bielskiego na kulinarnej mapie kraju. Przepisy, które często przetrwały wieki dzięki przekazom ustnym między gospodyniami, są dziś świadectwem pięknej jedności człowieka z naturą. Ukazują bowiem, jak w prosty sposób wykorzystywano dobra natury uprawiane na przydomowych zagonach i polach, te zebrane w pięknych lasach powiatu i te wyłowione z czystych rzek Naszej Małej Ojczyzny. Z szacunku dla tak hojnego dziedzictwa już od kilkunastu lat, dzięki staraniom Biura ds. Promocji Powiatu, Kultury, Sportu i Turystyki Starostwa Powiatowego w Bielsku-Białej, organizowany jest Przegląd Potraw Regionalnych „Kulinarne Dziedzictwo Powiatu Bielskiego”, który co roku odbywa się w innej gminie powiatu bielskiego. Zdecydowana większość przygotowanych w przeglądzie potraw to tradycyjne potrawy charakterystyczne dla poszczególnych regionów powiatu bielskiego. Uwzględniając zróżnicowanie kulturowe regionów, szczególną uwagę zwraca się na dawne potrawy i wyroby, które mają charakter letni. Potrawy letnie wykonywano przede wszystkim ze świeżo zbieranych płodów z pola, ogrodu, sadu. Mięsne, często niedzielne obiady bazowały głównie na drobiu. Ze względu na warunki atmosferyczne potrawy letnie nie były tak gęste i zawiesiste, jak np. w zimie. Odżywiały, a równocześnie ochładzały organizm, dostosowane były do zajęć o tej porze roku. W ciastach i napojach wykorzystywano sezonowe owoce i zioła. Przegląd Potraw Regionalnych „Kulinarne Dziedzictwo Powiatu Bielskiego” pełen smaków, barw i dźwięków co roku staje się okazją do wspólnego świętowania oraz poznania smaków regionalnej kuchni. Zwiększająca się z roku na rok liczba uczestników przeglądu jest dowodem na to, jak ważnym elementem dziedzictwa kulturowego jest lokalna tradycja kulinarna. W tej książce zdecydowaliśmy się zamieścić wybrane przepisy na potrawy zaprezentowane podczas Przeglądu. Mamy nadzieję, że rozbudzi to Państwa apetyt na posmakowanie wszystkich smaków i smaczków…
Życzymy smacznego!
Pasztet chłopski z mięsa koziego
KGW nr 1 Jaworze
Czas przygotowania: 150 minut
Składniki:
mięso z koźlęciny, podroby: serce, wątróbka
z kózki – 1 kg,
0,5 kg podgardla wieprzowego,
1 cebula średnia,
2 bułki czerstwe,
3 jajka,
3 listki liścia laurowego,
4 ziarenka ziela angielskiego,
5 ziarenek pieprzu,
majeranek, tymianek, sól, pieprz, gałka
muszkatołowa do smaku,
200 g słoniny lub boczku wędzonego.
Sposób przygotowania:
Mięso z młodej kózki, które nie nadaje się do pieczenia (brzuszki, serce) zalać wodą, dodać liść laurowy, ziele angielskie, trochę
soli i chwilę pogotować. Pokroić w kostkę cebulę.
Mięso wyjąć – ostudzić. Ostudzone pokroić, przełożyć wraz z cebulą do rondla i poddusić. Na koniec dodać pokrojoną w plastry bułkę, tak aby nasiąknęła sosem duszonego mięsa. Całość wystudzić.
W trakcie gdy mięso się studzi, pokroić w kostkę podgardle i wątróbkę i podsmażyć wraz posiekaną cebulą. Na koniec dodać drugą bułkę.
Wymieszać wszystkie składniki i całość zmielić na maszynce (można 2 razy). Do zmielonej masy dodać jajka oraz przyprawy (majeranek, tymianek, sól, pieprz, ½ łyżeczki gałki muszkatołowej), dobrze wymieszać.
Całość włożyć do foremek, tzw. keksówek wyłożonych paskami boczku wędzonego lub słoniny.
Piec 40 minut w 180 st. C.
Czarne kluski z boczkiem
KGW Bielowicko
Czas przygotowania: 60 minut
Składniki:
2 kg ziemniaków,
6 dkg mąki pszennej,
½ kg boczku wędzonego.
Sposób przygotowania:
Ugotować 4 duże ziemniaki w łupinie, obrać i przepuścić przez maszynkę.
1 kg ziemniaków obrać, przetrzeć na tarce o drobnych oczkach, odcisnąć z wody przez szmatkę, płyn odstawić, a gdy na dnie powstanie osad, dodać do masy.
Połączyć ziemniaki gotowane z tartymi, dodać 3 łyżki mąki pszennej i wyrobić na jednolitą masę.
Formować małe okrągłe kulki i gotować w osolonej wodzie 7 minut.
Gdy wypłyną na wierzch, potrzymać jeszcze chwilę na małym ogniu.
Podawać okraszone wędzonym boczkiem z roladą i czerwoną kapustą.
Łazanki z kapustą
KGW Janowice
Czas przygotowania: 80 minut
Składniki:
40 dkg mąki pszennej,
2-3 jaja,
6-8 łyżek wody,
sól do smaku,
1 kg kapusty świeżej,
1 kg łopatki wieprzowej,
½ kg boczku wędzonego,
2 sztuki cebuli,
1 pęczek szczypiorku,
5-6 łyżek oleju rzepakowego,
pieprz.
Sposób przygotowania:
Mąkę przesiać na stolnicę, wbić jaja, dodać sól i wodę. Zagnieść twarde ciasto. Wyrobić starannie, podzielić na części, bardzo cienko rozwałkować. Pozostawić do przeschnięcia.
Nastawić wodę w dużym, płaskim rondelku, osolić.
Ciasto posypać mąką, przekroić na pół, zwinąć w szeroki rulon, kroić w paski szerokości 1 cm. 5-6 pasków złożonych razem krajać w poprzek w kwadraciki.
Łazanki wrzucić na wrzącą osoloną wodę, zamieszać, ugotować 8-12 minut, odcedzić, przelać zimną wodą.
Mięso z łopatki wieprzowej pokroić w drobną kostkę 1 cm. Cebulę pokroić w drobną kosteczkę i razem z mięsem podsmażyć na oleju, a następnie podlać wodą i ugotować do miękkości.
Boczek wędzony pokroić w kostkę 1 cm i także zesmażyć.
Kapustę świeżą umyć i pokroić w grubą szatkę, ugotować w osolonej wodzie 5-6 min.
Ugotowane łazanki wymieszać z kapustą, mięsem z łopatki i z boczkiem.
Podając, każdą porcję łazanek posypać posiekanym drobniutko świeżym szczypiorkiem.
Wędzone żeberka w kapuście
KGW Mazańcowice
Czas przygotowania: 90 minut
Składniki:
2 kg wędzonych żeberek,
1 kg wędzonego boczku,
3 woreczki kapusty kiszonej,
1 główka kapusty białej,
Surowy utarty ziemniak.
Liść laurowy, ziele angielskie i pieprz.
Sposób przygotowania:
Osobno ugotować kapustę i żeberka do miękkości z przyprawami.
Zrobić zasmażkę i połączyć z ugotowaną kapustą i żeberkami oraz uprzednio wysmażonym boczkiem.
Przyprawić do smaku, zaciągnąć surowym utartym ziemniakiem.
Zupa ziemniaczana z kondrotkiem
KGW Kaniów
Czas przygotowania: 60 minut
Składniki:
6 ziemniaków,
2 marchewki,
1 pietruszka,
2 litry bulionu z kury,
1 łyżka mąki,
1 łyżka masła,
sól, pieprz, liść laurowy, ziele angielskie, kondrotek.
Zasmażka: 1 łyżka mąki i 1 łyżka masła.
Sposób przygotowania
Do gorącego bulionu dodać pokrojoną w kostkę marchew, pietruszkę, ziemniaki. Dodać liść laurowy, ziele angielskie i gotować
do miękkości.
Masło roztopić, dodać mąkę i zrumienić.
Zagęścić przygotowaną zasmażką, doprawić solą i pieprzem.
Kondrotek pokroić i posypać dla utrwalenia smaku.
Grochówka z boczkiem i kiełbasą
Towarzystwo Przyjaciół Ligoty
Czas przygotowania: 90 minut
Składniki:
40 dkg grochu łuskanego
30 dkg boczku,
30 dkg kiełbasy,
30 dkg żeberek wędzonych,
2 marchewki,
1 pietruszka,
1/4 selera,
4 ziemniaki,
2 dkg smalcu,
przyprawy: sól, pieprz, majeranek,
2 ząbki czosnku,
natka pietruszki,
2,5 l wody.
Sposób przygotowania:
Groch zalać wodą i zostawić na 2 godziny lub na noc.
Cebulę pokroić i zeszklić na smalcu, dodać pokrojony w kostkę boczek, później pokrojoną w plasterki kiełbasę i razem podsmażyć. Żeberka ugotować i na tym wywarze ugotować groch około 45 minut.
Dodać poszatkowaną w paski włoszczyznę i pokrojone w kostkę ziemniaki – pogotować.
Boczek i kiełbasę połączyć z ugotowanymi warzywami i grochem, przyprawić do smaku oraz dodać majeranek
i natkę pietruszki.
Pierogi z mięsem lub kapustą i grzybami
KGW Buczkowice
Czas przygotowania: 60 minut
Składniki:
Ciasto:
1 kg mąki,
¾ kostki margaryny,
1,5 szklanki wrzątku,
1 całe jajo,
sól do smaku.
Farsz mięsny:
0,5 kg łopatki,
1 pierś z kurczaka,
0,3 kg boczku wędzonego,
2 cebule,
¼ szklanki oleju,
1 jajo,
sól, pieprz.
Farsz z kapusty i grzybów:
1 kg kapusty,
0,5 kg grzybów,
2 cebule,
1 łyżka smalcu,
sól, pieprz.
Sposób przygotowania:
Na stolnicę wysypać mąkę, zrobić dołek i wlać gorącą wodę. Dodać margarynę, jajo i sól do smaku. Dokładnie ciasto wyrobić i dać mu odpocząć.
W tym czasie przygotować:
Farsz mięsny: mięso wieprzowe i drobiowe ugotować i zmielić z boczkiem i cebulą.
Doprawić do smaku solą i pieprzem, wbić jajo i dobrze wymieszać farsz.
Farsz kapuściano-grzybowy: Na patelni przesmażyć opłukane i starte pieczarki lub też drobno pokrojone prawdziwki, drobno
pokrojoną kapustę i cebulę również przesmażyć na patelni – połączyć razem i doprawić do smaku.
Ciasto rozwałkować na stolnicy; wykrawać szklanką krążki, nakładać farsz i dobrze sklejać palcami.
Wkładać pierogi do zagotowanej wody z solą po około 10 sztuk.
Gotować około 10 minut.
Pierogi można omaścić stopionym boczkiem z cebulką.
Orzechówka
KGW Kozy
Czas przygotowania: 1,5 miesiąca
Składniki:
10 sztuk zielonych orzechów włoskich,
½ l spirytusu,
1 szklanka cukru
Sposób przygotowania:
Orzechy umyć, wysuszyć, drobno pokroić. Włożyć do słoja, zalać spirytusem i odstawić na 1 miesiąc.
Zlać, przefiltrować, a orzechy zasypać cukrem i odstawić na parę dni czasami wstrząsnąć.
Przefiltrowany syrop połączyć z nalewką i przelać do butelek.
Dla lepszego smaku można dodać kilka goździków, laskę cynamonu, odrobinę cytryny.
Drożdżowy serowiec babuni
KGW Bujaków
Czas przygotowania: Około 1,5 godz. razem z pieczeniem
Składniki:
80 dag mąki tortowej,
10 dag masła,
10 dag margaryny,
2 łyżki oleju,
trochę śmietany (gdy ciasto jest za gęste),
8 dag drożdży, 2 łyżki cukru,
2-3 łyżki mleka letniego,
2 żółtka + jedno całe jajko, szczypta soli.
Sposób przygotowania:
Drożdże, cukier, 2-3 łyżki mleka – zarobić zaczyn i odstawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia.
Wsypać mąkę do miski, dodać zaczyn, olej, jajka, tłuszcz, cukier waniliowy, szczyptę soli – wszystko razem zarobić, gdy ciasto jest gęste, dodać śmietany.
Wyrabiać przez 20 minut i odstawić do wyrośnięcia.
Masa serowa:
0,5 kg sera,
3 jajka,
1/2 kostki margaryny, cukier do smaku,
sera (1/2 szkl.),
Skórka pomarańczowa kandyzowana, mogą być rodzynki,
1/2 opakowania cukru waniliowego.
Sposób przygotowania:
Ser zmielić. Żółtka, cukier i roztopioną margarynę połączyć, dodać ser wymieszać razem.
Z białek ubić pianę i połączyć z masą serową, dodać trochę cukru waniliowego.
Na końcu dodać w/w. bakalie.
Kruszonka:
1/2 kostki masła,
1/2 szklanki cukru,
1/2 szklanki mąki,
1 żółtko,
1 łyżka kokosu.
Sposób przygotowania:
Wszystkie składniki, czyli: masło + cukier + mąka + żółtko + kokos razem połączyć na jednolitą masę.
Wyrośnięte ciasto równomiernie rozłożyć na blachę wysmarowaną tłuszczem i posypaną bułką tartą.
Na ciasto wyłożyć ser i posypać kruszonką.
Włożyć do nagrzanego piekarnika i piec w temperaturze 180 st. C przez 45-55 min.
W zależności od wielkości blachy, gdy ciasta zostanie, włożyć do wąskiej blaszki i piec razem z plackiem.
Buchta drożdżowa
KGW Roztropice
Czas przygotowania: 2 godziny
Składniki:
1 kg mąki,
4 jajka,
2 szklanki mleka,
7 dag drożdży,
1 szklanka cukru,
cukier waniliowy,
1 łyżka soli,
½ kostki margaryny (roztopiona).
Sposób przygotowania:
Z mleka, drożdży i odrobiny cukru zrobić zaczyn.
Mąkę przesiać, dodać wyrośnięty zaczyn, roztrzepane jajka, resztę cukru, sól i wystudzoną roztopioną margarynę.
Ciasto dobrze wyrobić, aż do momentu utworzenia się pęcherzyków powietrza.
Pozostawiamy do wyrośnięcia.
Formy wysmarować, nakładać ciasto do ¾ wysokości.
Pozostawić ponownie do wyrośnięcia.
Piec w temperaturze 200 stopni na złoty kolor.
Nalewka „Malinówka”
KGW Bystra
Czas przygotowania: 2,5 miesiąca
Składniki:
½ l spirytusu,
½ l soku z surowych malin (maliny zgniecione),
Garść suszonych malin.
Sposób przygotowania:
Suszone maliny zalać spirytusem w słoiku i trzymać 1 tydzień.
Po tygodniu dolać sok z malin i przechowywać w ciemnym miejscu co najmniej dwa miesiące.
Sok z malin – przyrządzanie:
Zgnieść surowe maliny rękoma, następnie zostawić do następnego dnia. Odcisnąć sok przez bawełnianą ścierkę.
Po odcedzeniu dodać tyle cukru, ile soku wyszło. Mieszać, aż cukier się rozpuści.
Zostawić do następnego dnia.
Zebrać szumowinę, klarowny sok zlać do butelek i zakręcić.
Chłodnik ogórkowy
KGW Stara Wieś
Czas przygotowania: 60 minut
Składniki:
1 litr jogurtu naturalnego,
3-4 szt. ogórków świeżych,
1 pęczek rzodkiewki,
1-2 cebule dymki,
1 cytryna,
3 ząbki czosnku,
1 pęczek włoszczyzny,
2 łyżki szczypiorku, biały pieprz.
Sposób przygotowania:
Włoszczyznę ugotować na wywar, doprawić do smaku solą i pieprzem, odcedzić i wystudzić.
Połowę ogórków obrać, zmiksować, połączyć z wywarem. Pozostałe obrane ogórki pokroić w drobną kostkę. Rzodkiewki oczyścić,
pokroić w półplasterki. Dymkę drobno posiekać.
Wszystkie składniki połączyć z wywarem, wycisnąć sok z cytryny do jogurtu, jogurt roztrzepać, dodać do chłodnika.
Zupę doprawić roztartym czosnkiem i pieprzem.
Przed podaniem posypać szczypiorkiem.
Szampan z kwiatów bzu czarnego
KGW Zasole Bielańskie
Czas przygotowania: 2 tygodnie
Składniki
9 baldachimów kwiatu czarnego bzu
6 litrów wody
1 kg cukru
2 dag kwasku cytrynowego
2 pokrojone cytryny
Sposób przygotowania:
Do garnka wlewamy wodę, dodajemy kwiat bzu, cukier, kwasek cytrynowy i pokrojone cytryny. Odstawiamy na 24 godziny. Następnie przecedzamy i rozlewamy do butelek.
Po 2 tygodniach wstawiamy do chłodnego miejsca.
