Polska generała Beselera

5 LISTOPADA 1916. Niemcy i Austro-Węgry zapowiadają utworzenie państwa polskiego połączonego z nimi sojuszem. Głównym realizatorem tego planu zostaje gen. Hans von Beseler.

W wyniku udanej ofensywy rozpoczętej wiosną 1915 r. zwycięską bitwą pod Gorlicami państwa centralne odzyskały Galicję, zajęły całe Królestwo Polskie i przesunęły front daleko na wschód. Na okupowanych ziemiach Kongresówki utworzono dwa Generalne Gubernatorstwa. Austriackie z siedzibą w Lublinie obejmowało południową część Królestwa (od Częstochowy po Zamość), niemieckie z siedzibą w Warszawie objęło część północną (od Kalisza po Łomżę i Siedlce). Wprawdzie Austriacy już na początku wojny postulowali, aby w razie zajęcia Kongresówki teren ten w całości przypadł im we władanie, ale Berlin odrzucił pomysł. Ziemie polskie miały zbyt duże strategiczne znaczenie, by oddawać je Wiedniowi. Zdobycz podzielono więc na dwie połowy.

Na swojej części Niemcy ustanowili administrację kierowaną przez pruskiego urzędnika samorządowego Wolfganga von Kiesa. Jednak to nie on miał tam odgrywać główną rolę. Szefem Cesarsko-Niemieckiego Generalnego Gubernatorstwa został gen. Hans Hartwig von Beseler, dowódca wojsk okupacyjnych i - jak się okazało - najważniejszy kreator niemieckiej polityki wobec podbitych ziem polskich.

Życzliwy Prusak

Beseler pochodził z zacnej mieszczańskiej rodziny. Jego ojciec był znanym profesorem prawa w Berlinie i członkiem parlamentu w burzliwych czasach Wiosny Ludów 1848 r. Z kolei brat, Max Beseler, został pruskim ministrem sprawiedliwości. Hans wybrał karierę wojskową. Uczestniczył w wojnie francusko-pruskiej, kształcił się w Akademii Wojennej, awansował dochodząc w 1907 r. do stopnia generała. O mało co nie został szefem Sztabu Generalnego po słynnym Alfredzie von Schlieffenie, ale cesarz ostatecznie wybrał kogoś innego. Po wybuchu wojny wsławił się zdobyciem twierdz w Antwerpii i Modlinie. Był człowiekiem wykształconym i inteligentnym, w bezpośrednich kontaktach natomiast sztywnym i łatwo wybuchającym.

Zadaniem generała na nowym stanowisku (które objął 26 sierpnia 1915 r.) było nie tylko administrowanie okupowanym terenem, ale stworzenie niemieckiej polityki wobec Polaków. Jak już wiemy, do objęcia Kongresówki aspirowała Austria, w której tzw. rozwiązanie austro-polskie miało wielu zwolenników. Idea przyłączenia do Galicji Królestwa Polskiego i przekształcenia monarchii w trialistyczne państwo Austro-Węgry-Polskę była bliska części wiedeńskich polityków (głównie polskich, choć nie tylko). Życzliwie myślał o tym także sam cesarz, zawsze chętny do podniesienia splendoru domu Habsburgów kolejną koroną.