„Polacy! Zostańcie w domach!” - 100 lat temu na Kujawach i Pomorzu

W tym samym czasie, kiedy w Warszawie, Krakowie, Kielcach i innych polskich miastach trwało rozbrajanie wojsk niemieckich i austriackich, w Bydgoszczy i Toruniu wciąż niepodległa, wolna Polska bardziej wydawała się snem niż rzeczywistością.

10 listopada 1918 roku pociągiem z Magdeburga wrócił Józef Piłsudski, a następnego dnia w atmosferze niesłychanego entuzjazmu Rada Regencyjna przekazała mu zwierzchnictwo nad całym polskim wojskiem. 11 listopada został po kilku latach uznany jako dzień odzyskania niepodległości.
Tworzenie zrębów odrodzonej Polski przed stu laty miało miejsce w centralnych i wschodnich ziemiach Rzeczpospolitej. Na Kujawach i Pomorzu w tamtych gorących listopadowych dniach o polskości tych ziem zaledwie marzono. Uwagę mieszkańców przykuwały inne wydarzenia.
9 listopada 1918 roku, gdy w Niemczech na wieść o niepowodzeniach na frontach niemal we wszystkich żołnierskich garnizonach i w większych miastach wrzało, cesarz Wilhelm II wyjechał do Holandii. To przyspieszyło wybuch rewolucji wynikającej z buntu przeciwko społecznym kosztom przeciągającej się wojny.
Na ten bunt zanosiło się już od dłuższego czasu. Wśród niemieckich mieszkańców Bydgoszczy uaktywnili się socjaliści. Zaniepokojony lewicowymi hasłami endecki „Dziennik Bydgoski” tak apelował wcześniej do Polaków: „Pewni ludzie wszczynają agitacyę za jakiemiś zebraniami. Nie wiemy dokładnie, o co chodzi. Nasza usilna prośba do ludności polskiej, aby nikomu posłuchu nie dawała, w żadne zebrania i awantury się nie mieszała, a zachowała spokój i godność, jak na Polaków przystoi. Nie wolno nam się mieszać do żadnych awantur politycznych bez względu na to, skąd wychodzą”.