Nie zmarnujmy szansy, tej!: Pielęgnujmy wartości przyświecające powstańcom wielkopolskim

Błażej Dąbkowski

Wartości, które przyświecały powstańcom wielkopolskim nadal w nas żyją. Choć dziś nie musimy walczyć z bronią w ręku, to pamięć o naszych przodkach pozwala w nas pielęgnować nowoczesny patriotyzm.

Pamięć historyczna to pamięć użyteczna. Użyteczna dla dzisiejszych Wielkopolan i poznaniaków, którzy o Powstaniu Wielkopolskim po blisko 100 latach od wybuchu zrywu mogą jedynie przeczytać wspomnienia swoich przodków, książki historyczne lub spojrzeć na tabliczkę powstańczą przy mogile jednego z tysięcy bohaterów. W tym roku z okazji 99. rocznicy rozpoczęcia Powstania „Głos Wielkopolski” wraz z Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu organizuje akcję „Nie zmarnujmy szansy, tej”, której celem jest ukazanie, wartości ujętych w hasłach, z którymi każdy mieszkaniec naszego regionu może się utożsamiać, niezależnie od tego, czy jest potomkiem jednego z powstańców.

To kontynuacja naszej inicjatywy „Chwalimy się Powstaniem. Pozdrowienia z Wielkopolski”, która znalazła się wśród 15 najważniejszych projektów w plebiscycie na Wydarzenie Historyczne Roku 2015 w kategorii „Edukacja i multimedia”, organizowanym przez Muzeum Historii Polski. Przez dwa lata razem z Urzędem Marszałkowskim zachęcaliśmy Wielkopolan, by promowali i przypominali o Powstaniu Wielkopolskim swoim bliskim, przyjaciołom, współpracownikom. Akcję promowali nasi ambasadorzy, wśród nich znaleźli się m.in. Katarzyna Bujakiewicz, Andrzej Juskowiak, prof. Marian Gorynia, czy Małgorzata Ostrowska. Nasza tegoroczna akcja nawiązuje również do kampanii reklamowej promującej obchody 91. rocznicy Powstania Wielkopolskiego, kiedy to billboardy przypominające o zrywie zawisły w wielu polskich miastach.

Tym razem, dzięki akcji „Nie zmarnujmy szansy, tej” będziemy przedstawiać wartości istotne dla bohaterów zrywu, które i dziś stanowią ważny element w życiu Wielkopolan. Pokażemy jak zmieniały się przez prawie 100 lat, by z walki zbrojnej przekształcić się w nowoczesny, świadomy patriotyzm, także ten nam najbliższy - lokalny, poznański, wielkopolski. W 2017 r. przejawia się on w samorządności, dbaniu o środowisko naturalne, empatii, czy pamięci.

Pamięć to przeszłość, teraźniejszość, i przyszłość

Czym jest pamięć po 99 latach od wybuchu Powstania Wielkopolskiego? Czy to tylko opowieść o Ignacym Janie Paderewskim, gen. Józefie Dowborze-Muśnickim i tysiącach odważnych powstańców, dzielnie stawiających czoło Rzeszy Niemieckiej? Wiele opowieści o ich walce słyszał prof. Roman Kubicki, dyrektor Instytutu Filozofii UAM. Obaj jego dziadkowie byli powstańcami, a z jednym z nich, poznański naukowiec mieszkał wraz z rodzicami.

- To on wprowadził mnie w historię, zaszczepiając pamięć o zrywie

- wspomina prof. Kubicki. Dziś filozof widzi jej kilka wymiarów. - Ten materialny można zaobserwować na cmentarzach, gdzie pojawiają się kolejne tabliczki informujące o grobach powstańców. Widać gołym okiem, że Wielkopolanie silnie odczuwają potrzebę pamiętania o nich i uhonorowania - dodaje. Jednocześnie R. Kubicki zwraca uwagę, że nie zawsze potrzebujemy przeszłości, by czerpać z niej wskazówki do naszych teraźniejszych działań. - Częściej pamięć jawi się jako sensowna całość w naszym życiu. Wracamy oczywiście do przeszłości, ale po to, by podążać ku przyszłości - tłumaczy dyrektor Instytutu Filozofii. Wielkopolanie pielęgnują pamięć nie tylko o zwycięskim zrywie, co roku obok kibiców Lecha Poznań zbierających datki na renowację grobów powstańczych, na poznańskich cmentarzach pojawiają się politycy, ludzie kultury i dziennikarze kwestujący na rzecz ratowania wileńskiej Rossy, jednej z narodowych nekropolii.

Pomysłodawcą zbiórki jest ks. Eda Jaworski, proboszcz parafii w Gułtowach.

- Pamięć o wszystkich pomnikach historii jest jednocześnie pamięcią o mnie, jako Polaku. Składają się na nią wszystkie wydarzenia, z popełnionymi błędami i wzlotami. W każdym człowieku jest przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

- opowiada duchowny.

Współczesny powstaniec

Ale nie tylko pamięć o Powstaniu, pozwala nam odkrywać oraz posługiwać się wartościami oddającymi ducha wydarzeń z 1918 i 1919 r., dzięki którym Wielkopolska stała się częścią naszej ojczyzny. Kolejne będziemy prezentować aż do momentu obchodów 99. rocznicy rozpoczęcia walk z Niemcami.

- Warto je pielęgnować, zwłaszcza, że na gruncie edukacji i kultury symbolicznej cały czas dominuje retoryka walki skazanej na porażkę. Tym samym to przegrani stają się depozytariuszami prawdy - zwraca uwagę prof. Kubicki. Akcja „Nie zmarnujmy szansy, tej” jest zarazem początkiem większego, ogólnopolskiego projektu „Głosu”, związanego z okrągłą, 100. rocznicą wybuchu Powstania. Jego założenia zostaną przedstawione na naszych łamach jeszcze w tym roku.

KOMENTUJE ADAM PAWŁOWSKI

Oni nie zmarnowali TEJ szansy. My też jej nie zmarnujmy
Kilka lat temu, tuż przed Świętem Niepodległości zapytaliśmy czytelników i internautów, czym dzisiaj jest Patriotyzm. Okazało się, że nadal postrzegamy tę wyjątkową wartość w sposób tradycyjny. Mamy swój kanon postaw patriotycznych i chcemy się go trzymać. Ważna jest miłość do ojczyzny, przywiązanie do symboli narodowych, wychowywanie dzieci w duchu patriotycznym, znajomość historii. Ale z badań wynikało, że wyznacznikiem patriotyzmu jest też szacunek do innych narodów, udział w wyborach samorządowych, gdyż mocno identyfikujemy się z naszymi małymi ojczyznami, czy uczciwa praca. Bo jak powiedziała jedna z pytanych osób, patriotyzm nie chodzi ubrany odświętnie, nie ma przypiętego kotylionu. Wstaje rano, idzie do pracy, wykonuje ją sumiennie, najlepiej jak potrafi. Patriotyzm to codzienność.

Wzorów i norm oprócz tych fundamentalnych jak Wolność, Odwaga, Determinacja, Sprawiedliwość, Patriotyzm odnajdywanych w wydarzeniach z 1918 roku, jest naprawdę dużo. Nawiązując do hasła „Nie zmarnujemy szansy, tej” i do tradycji najważniejszego dla Wielkopolan, bo przynoszącego Niepodległość Powstania Wielkopolskiego, chcielibyśmy zachęcić wszystkich do refleksji i znalezienia odpowiedzi na proste pytanie: jakie jeszcze wartości, oprócz tych głównych są użyteczne i ważne dzisiaj?

Ci, którzy prawie sto lat temu walczyli o naszą Wolność stawiali na edukację, dlatego nie dali się stłamsić i zgermanizować. Stawiali na rozwój, dlatego potrafili zbudować silny region. Stawiali na rodzinę, stąd tradycje przetrwały pokolenia. Byli zażarci, pracowici, ale też zdyscyplinowani. Między innymi blisko sto lat temu Powstanie Wielkopolskie było jednym z nielicznych w polskiej historii, które osiągnęło wszystkie założone cele. Doszukiwano się wielu powodów tego zwycięstwa, ale największe udział mieli w nim sami Wielkopolanie, którzy patriotyzm, odwagę i pragnienie wolności - widoczne przecież w każdym z polskich powstań - poparli swoją poznańską, wielkopolską „akuratnością”. Byli przygotowani nie tylko do wojny, ale i do wolności. Z pokolenia na pokolenie przekazywali sobie takie wartości jak rozwój, organizacja, pracowitości. Dbali o edukację, rodzinę, przestrzeń wokół siebie i samego siebie. Liczyła się odpowiedzialność za ludzi, przyrodę, swój dom, miejscowość, a wreszcie region i kraj. Dzięki temu wygrali i nie zmarnowali TEJ szansy.