Na osiedlowych barykadach rodzi się społeczeństwo obywatelskie. Wywiad z socjologiem, Janem Śpiewakiem

Z Janem Śpiewakiem, socjologiem, prezesem stowarzyszenia Wolne Miasto Warszawa rozmawiamy o kryzysie demokracji, ale również o tym, jak na osiedlowych barykadach rodzi się społeczeństwo obywatelskie.

Niedawno, podczas koncertu w Bydgoszczy, Tomasz Organek zaapelował do słuchaczy, aby pilnowali swoich władz i drzew, które te planują wyciąć. Odniósł się do sytuacji w Toruniu, gdzie od kilku tygodni trwają protesty, związane z planami przebudowy placu Rapackiego, jednego z głównych węzłów komunikacyjnych miasta. Wiąże się to z wycinką kilkudziesięciu lip. Czy zwykli obywatele rzeczywiście powinni patrzeć władzy na ręce? Przecież specjalizuje się w tym wiele różnych organizacji i instytucji.

Oczywiście, że władzy trzeba patrzeć na ręce i, niestety, obywatele często muszą robić to sami. To prawda, powstało wiele organizacji, które w celach statutowych mają na przykład działania na rzecz ochrony środowiska czy zabytków, ale wiele z nich nie jest w stanie dobrze funkcjonować z powodu uzależnienia finansowego od władz publicznych. Odpowiedzialność zatem spada bezpośrednio na mieszkańców. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy brakuje niezależnych mediów, nie ma czwartej władzy, która powinna wypełniać te zadania. Niezbyt dobrze działają również organy kontroli. Widzimy, że ani prokuratura, ani izby skarbowe, ani inne instytucje, powołane do kontroli władzy samorządowej, nie spełniają swoich zadań. Podsumowując, obywatel często jest skazany na walkę na własną rękę.

Rzadko się zdarza, aby jeden człowiek mógł cokolwiek wywalczyć. Jednego głosu nie słychać. Co innego, jeśli oburzeni się zaczną jednoczyć i wołać razem. Jakie są fazy...

Buntu?

Właśnie.