Fot. Maciej Urbanowski Dekoracyjne elementy z okazji Święta Odrodzenia ustawiano w każdym mieście na ulicach, placach i skwerach.Większość najważniejszych inwestycji w czasach PRL-u oddawana była do użytku latem. Tak, by zdążyć przed 22 Lipca, dniem Święta Odrodzenia - niechcianego przez lud, ale narzucanego przez władze.
Rangę lipcowego święta starano się przez wszystkie lata istnienia Polski Ludowej sztucznie podnosić, planując na ten dzień lub dni bezpośrednio poprzedzające - oddawanie do użytku ważnych inwestycji, odpowiednio nagłośnionych propagandowo. Można zaryzykować twierdzenie, że co najmniej połowa obiektów i budów, istotnych dla funkcjonowania kraju i poszczególnych miast, kończona była w połowie lipca, często w wielkim pośpiechu.
Między innymi 22 lipca 1949 roku oddano do użytku maszt radiowy w Raszynie, zrekonstruowano kolumnę Zygmunta i ukończono budowę trasy W-Z w stolicy. 22 lipca 1952 roku Sejm uchwalił nową konstytucję i zmienił nazwę państwa na Polską Rzeczpospolitą Ludową, na ten dzień w 1955 roku oddano do użytku Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina oraz Stadion Dziesięciolecia. W 1964 roku na ulice wyjechały pierwsze samochody Warszawa 203, a w 1973 roku na święto lipcowe wyprodukowano pierwszy egzemplarz Polskiego Fiata 126p, zaś rok później otwarto Trasę Łazienkowską, Wisłostradę i odbudowany Zamek Królewski w Warszawie oraz Port Północny w Gdańsku.
W wielu przypadkach skrycie rzeczywistość naciągano: nieraz dzień po święcie zamykano uroczyście otwartą budowlę czy trasę, by po cichu dokończyć ją parę tygodni czy nawet miesięcy później. Chodziło o stworzenie mitu silnego państwa i silnej władzy.
Nie inaczej było na Kujawach i Pomorzu. Pierwszą wielką inwestycją 22-lipcową w Bydgoszczy było oddanie do użytku 21 lipca 1953 roku zespołu linii tramwajowych „Brda” o długości 26 km, łączących śródmieście z południowo-wschodnimi dzielnicami miasta. Następnego dnia na trasę wyjechały tramwaje. Miastu przybyło aż pięć nowych linii.
Rok później otwarto przy ul. Gdańskiej 10 bardzo popularny Klub Międzynarodowej Prasy i Książki, a w 1955 roku - linię tramwajową na osiedle Leśne. W tym samym roku w Toruniu przedłużono tramwajową linię numer 3 na odcinku ul. Wybickiego - dworzec Toruń Północ. Z kolei Święto Odrodzenia 1959 roku torunianie zapamiętali dzięki otwarciu Parku Tysiąclecia na Podgórzu i gospody „Pod Modrym Fartuchem” po gruntownym remoncie przy Rynku Nowomiejskim. W 1963 roku planowano na lipcowe święto uruchomienie toruńskiej „Elany”, ale okazało się to niemożliwe do zrealizowania. Zakład zaczął pracę dopiero jesienią. 22 lipca 1964 roku za to otwarto nowy Stadion Miejski oraz ulicę 22 Lipca, którą ogłoszono najładniejszą ulicą Torunia. W jej upiększaniu brały udział wszystkie zakłady pracy położne przy tej arterii (m.in. PZWANN, TZMO, „Kopernik”).
Za Gierka to był rozmach...
Lista inwestycji oddawanych na 22 Lipca w Bydgoszczy była bez porównania dłuższa niż w Toruniu nie tylko z racji różnicy w wielkości miasta, ale również z powodu przeznaczania większych sum na inwestycje w stolicy regionu. W 1957 roku w Bydgoszczy otwarto stadion Zawiszy, choć prace wykończeniowe trwały jeszcze przez kilka lat, a rok później otwarto… pierwszy sklep samoobsługowy w mieście. W 1962 roku powstał na obiektach Zawiszy amfiteatr na 5 tysięcy miejsc. 1967 rok przyniósł wzniesienie nowej gazowni w Bydgoszczy, a rekordowy pod każdym względem okazał się rok 1974, kiedy inwestycyjny rozmach epoki Edwarda Gierka osiągnął swój punkt szczytowy.
19 lipca 1974 roku nastąpiło oddanie do użytku pierwszego w mieście przejścia podziemnego pod rondem Jagiellonów. Tego samego dnia odbyło się wmurowanie aktu erekcyjnego pod budowę ośrodka szkół wyższych w Fordonie; miał tam powstać ośrodek dla ówczesnych Akademii: Techniczno-Rolniczej i Medycznej z obiektami socjalnymi i sportowo-rekreacyjnymi. Dwa dni później zakończono budowę Pałacu Młodzieży przy ul. Jagiellońskiej, jednak na jego otwarcie władze się nie zdecydowały: prace wykończeniowe i usuwanie niedoróbek zajęły budowlanym jeszcze kilka miesięcy. Tuż przed Świętem Odrodzenia 1977 roku oddano do użytku wiadukt w ciągu ul. Wojska Polskiego nad ulicą Niziny, łączącą Wyżyny ze Wzgórzem Wolności, a rok później pierwsi ciekawscy weszli do Ogrodu Fauny Polskiej zbudowanego w Myślęcinku. Miał tam powstać ogród zoologiczny z prawdziwego zdarzenia, ale z braku środków eksponowano na początek głównie hodowlane zwierzęta futerkowe…
Płatki rumuńskie udawały polskie
W Toruniu w 1971 roku oddano do użytku szpital miejski na Bielanach oraz zakładowy dom kultury Merinoteksu, a trzy lata później linię tramwajową do Elany. Już pod koniec epoki Gierka, w 1979 roku, pomorska prasa pisała: „Szczególny powód do satysfakcji mieli mieszkańcy Torunia, którzy otrzymali piękny obiekt sportowy „Olimpijczyk” - halę sportową, w której można rozgrywać konkurencje olimpijskie. Wybudowano ją w miejscu starych, zdewastowanych pomieszczeń fabrycznych. Ogromna większość prac wykonana została w czynie społecznym”. Rok później I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Toruniu Bolesław Kapitan meldował władzom centralnym oddanie do użytku nowej wielkiej hali produkcyjnej w Zakładach Wytwórczych Serów Topionych.
Jaką wartość miały te uroczyste otwarcia? Dobrze ilustruje to przykład uruchomienia linii produkcyjnej płatków śniadaniowych w Przedsiębiorstwie Przemysłu Ziemniaczanego w Toruniu 21 lipca 1977 roku.
- Linia nie była gotowa do pracy, więc przed władzami odegraliśmy teatrzyk - wspominał Karol Ferster, który jako młody automatyk uczestniczył w uruchomieniu linii. - Za kotarą wysypaliśmy na taśmę sprowadzone z Rumunii gotowe płatki. Przed kamerami pakowaliśmy je w polskie opakowania. Nasz linia produkcyjna była gotowa dopiero dwa miesiące później.