Matka Boża Pani Kujaw nad jeziorem
Legenda mówi, że cudowny obraz sam wrócił do wsi z pobliskiego Brzeźna przez wodę. To sanktuarium maryjne znajduje się we wsi Ostrowąs koło Aleksandrowa Kujawskiego.
Na drzewie rosnącym na niewielkim wzgórzu nad brzegiem jeziora Plebanka pojawił się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem na ręce, w otoczeniu aniołów. Taką wieść poniosła ku rodzinie i całej wsi dziewczyna pilnująca bydła. Na miejsce pospieszyli wszyscy zdolni do tego mieszkańcy Ostrowąsa pod Aleksandrowem Kujawskim.
Obraz przeniesiono do pobliskiego Brzeźna (na wschód od Ostrowąsa), które uznano za godniejsze miejsce. Kiedy to się stało, tego nie wie nikt. Tylko legenda mówi, że obraz w cudowny sposób przemieścił się nocą przez jezioro w aureoli niezwykłego światła na pierwotne miejsce. I tam już został, bo owo zdarzenie uznano za widomy znak, że chce tego Maryja.
Wieś znana jest od roku 1185 jako Ostrawantz. Pod tą datą wymieniona była jako nadanie dla kościoła Panny Maryi pod Płockiem.
Parafia erygowana była w latach 1325-27. Od tego czasu na wzgórzu wzniesiono co najmniej kilka kościołów pw. Narodzenia NMP. Obecny kościół zbudowano w latach 1914-21 i konsekrowano w roku 1925.
Najważniejszy jest jednak obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, zwany też Matką Bożą Panią Kujaw. Uważa się, że obraz umieszczono w ostrowąskim kościele (oczywiście, jednym z poprzednich) w połowie XVII wieku. Autor dzieła nie jest znany. Namalowane zostało ok. roku 1630. Wzorowane jest na wizerunku Salus Populi Romani (Ocalenie Ludu Rzymskiego) z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore (Matki Bożej Większej, zwanej również Matką Bożą Śnieżną). Bazylika jest najważniejszym sanktuarium w Rzymie, zaś sam obraz jest starożytny, nosi wyraźne cechy bizantyjskie.
Do naszych czasów zachowały się tylko nieliczne świadectwa uzdrowień w Ostrowąsie z XIX i XX wieku, pierwsze z roku 1881. Tym pierwszym było uzdrowienie tracącej wzrok Zofii Berezanki z Aleksandrowa. Lekarze nie zdołali zapobiec chorobie. Jej ojciec prosił o łaskę uzdrowienia dla córki i uzyskał ją.
Sanktuarium to nie tylko obraz i kościół, ale też rozległe tereny naprzeciwko wejścia do świątyni, gdzie znajduje się droga różańcowa upamiętniająca Rok Jubileuszowy 2000 i inne ważne wydarzenia religijne, w tym 20 rocznicę koronacji cudownego obrazu. Na placu znajduje się 20 figur ludzi i zwierząt o ponadnormatywnej wielkości przedstawiających sceny z życia Chrystusa. Pomysłodawcą budowy był kustosz sanktuarium i proboszcz w latach 1978-2006 ks. kanonik Jan Matusiak.
Wieś położona jest nad niewielkim jeziorem Plebanka. Legendarną wędrówkę obrazu przez wodę upamiętnia jego kopia na cokole umocowanym w dnie.