Masz cukrzycę? Zbadaj nerki
Na pytania Czytelników podczas dyżuru telefonicznego w redakcji „GL” odpowiadała lek. med. Monika Łukomska, nefrolog z Zielonej Góry
Mój 11-letni syn często ma infekcje układu moczowego, wstrzymuje mocz. Do 9 roku życia popuszczał, zdarzało mu się zsikać w majtki. Badanie ogólne moczu wykazało nieprawidłowości i bakterie. Dodam, że syn czuje się dobrze, nie gorączkuje, ale mało pije, jakby w ogóle nie odczuwał pragnienia. Od razu po urodzeniu miał odmiedniczkowe zapalenie nerek. Czy to może mieć coś wspólnego?
- Na pewno dolegliwości syna mogą budzić niepokój. Przy takich dolegliwościach należy zgłosić się do nefrologa, który zleci badania mające na celu znalezienie przyczyny nawracających infekcji. W diagnostyce wykonuje się badanie krwi i moczu, usg jamy brzusznej , a dodatkowo w zależności od potrzeby cystouretrografie mikcyjną czy scyntygrafię nerek. Nawracające infekcje układu moczowego u dzieci mogą przemawiać za obecnością wady rozwojowej w drogach moczowych lub nieprawidłowym działaniu pęcherza moczowego.
Mam wyniki badania moczu, z których wynika, że mam podwyższoną liczbę leukocytów. Co to oznacza? 3 lata temu wykryto u mnie wodonercze przepuszczające, miałam wykonany zabieg ESWL – rozbijania kamieni. Teraz co jakiś czas kontroluję mocz z własnej inicjatywy. USG wykonane w sierpniu zeszłego roku nie wykazało złogów.
- Podwyższona liczba leukocytów w moczu (leukocyturia) świadczy zwykle o zakażeniu układu moczowego. Złogi w nerkach, czyli kamienie, są czynnikiem ryzyka zakażeń układu moczowego, niestety nawracających. Jeśli leukocyturii nie towarzyszą objawy kliniczne takie jak gorączka, dolegliwości dyzuryczne to nie ma potrzeby stosowania antybiotyków. W takich przypadkach powinno wystarczyć wypijanie większej ilości płynów ok.2 litrów oraz stosowanie preparatu odkażającego drogi moczowe, np. Fitolizyna, Urosept. Po ok. 2 tygodniach stosowania kuracji należy wykonać badanie kontrolne moczu. Jeśli leukocyturia nie ustąpi i/lub pojawią się objawy ogólnoustrojowe infekcji wówczas należy zgłosić się do lekarza, który zapewne zaleci antybiotyk. Natomiast w przypadku nawracających infekcji konieczne będzie wykonanie posiewu moczu celem identyfikacji bakterii odpowiedzialnej za aktywne zakażenie układu moczowego. Na pewno nie wolno lekceważyć nawracających zakażeń układu moczowego, należy poszukiwać i usuwać przyczyny tych infekcji, bo nawet niewielkie zakażenie może przerodzić się w urosepsę.
Mam usuniętą jedną nerkę, drugą usuniętą częściowo. Jakie badania powinienem robić, by kontrolować ich stan i funkcjonowanie?
- Z jedną nerką można przeżyć całe życie bez potrzeby dializoterapii. Jednakże taki pacjent powinien znajdować się pod stałą kontrolą nefrologa. Oprócz regularnych kontroli parametrów nerkowych należy pamiętać o przestrzeganiu zasad zdrowego stylu życia (dieta śródziemnomorska, leczenie otyłości, umiarkowany wysiłek fizyczny, odpowiednia ilość snu, zaprzestanie palenia tytoniu i nadużywania alkoholu), o nie nadużywaniu leków przeciwbólowych zwłaszcza tych z grupy NLPZ-ów (np. Ketonal, Nimesil, Olfen), systematycznym leczeniu stomatologicznym, prawidłowym leczeniu chorób współistniejących jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, infekcje. Przestrzeganie tych zasad pozwoli zachować na długo dobrą funkcję jedynej nerki.
Kiedy powinienem iść na wizytę do nefrologa, a kiedy do urologa? Jak się przygotować na wizytę do specjalisty?
- Lekarz nefrolog zajmuje się diagnostyką i leczeniem zachowawczym chorób nerek, lekarz urolog – chirurgicznym leczeniem chorób nerek.
Na wizytę do nefrologa, podobnie zresztą jak do każdego innego specjalisty, należy przynieść:
1. aktualne wyniki badań, które są podstawą skierowania do specjalisty
2. karty wypisowe ze szpitala, jeśli pacjent był kiedykolwiek hospitalizowany lub poprzednie wyniki badań jeśli kiedykolwiek były wykonywane
3. spis aktualnie przyjmowanych leków.
Na podstawie takiej dokumentacji lekarz jest w stanie właściwie zaplanować diagnostykę , włączyć odpowiednie leczenie i postawić wstępną diagnozę.
Mam 66 lat. Przebywałem w szpitalu na oddziale wewnętrznym. Zdiagnozowano u mnie cukrzycową chorobę nerek. Na cukrzycę leczę się od 10 lat, ostatnio włączono mi insulinę. Miałem zgłosić się do nefrologa, ale dobrze się czuję, więc jeszcze nie umówiłem wizyty.
- Cukrzyca jest obecnie najczęstszą chorobą powodującą niewydolność nerek i najczęstszą przyczyną rozpoczęcia dializoterapii. Dlatego każdy pacjent z cukrzycą powinien trafić pod opiekę nefrologa. Pacjent z cukrzycową chorobą nerek nie odczuwa żadnych dolegliwości ze strony nerek co powoduje, że pacjenci trafiają do nefrologa już w okresie niewydolności nerek. Choroba najczęściej objawia się obecnością białka w moczu. Przy pomocy prostych badań jakimi są badanie ogólne moczu, oznaczenie białka z dobowej zbiórki moczu i poziomu kreatyniny w surowicy można u pacjenta z cukrzycą oszacować wielkość uszkodzenia nerek. Wizyta u nefrologa pozwoli także rozpoznać inne choroby powodujące występowanie białka w moczu, a przede wszystkim dzięki ścisłej współpracy pacjenta z nefrologiem będzie można zahamować dalsze postępowanie choroby nerek.
Jakie badanie, oprócz badania moczu pomoże stwierdzić, czy nerki są chore? Miałam raka, jestem po chemio- i radioterapii, badania moczu wychodzą różnie, raz lepiej raz gorzej. Niepokoi mnie, że rano mam potwornie spuchnięte oczy.
- Przyczyny występowania obrzęków wokół oczu mogą być różne. Najczęściej pojawiają się w przebiegu chorób nerek, chorób serca lub zaburzeń hormonalnych np. choroby tarczycy. Aby wykluczyć przyczynę nerkową proponuję wykonać badanie kreatyniny, mocznika, jonogramu we krwi, badanie ogólne moczu i usg nerek. Takie proste badania, które można wykonać także we własnym zakresie, wystarczą aby stwierdzić, czy nerki są chore. Jeśli któryś z wyników będzie nieprawidłowy, należy skonsultować się z nefrologiem, który poszerzy diagnostykę celem wykrycia choroby nerek i włączy odpowiednie leczenie.
Moja córka jest niska i szczupła. Czy nieduża masa dziecka może mieć związek z choroba nerek?
- Nie ma znaczenia w jakim tempie rośnie dziecko, lecz jaka była jego masa urodzeniowa. Bowiem jednym z czynników ryzyka chorób nerek jest mała masa urodzeniowa, z którą najczęściej rodzą się wcześniaki. Najprościej mówiąc: dzieci z małą masą urodzeniową mają już na starcie małą liczbę czynnych nefronów w nerkach, które z wiekiem u każdego człowieka tracą swoją funkcję pod wpływem różnych czynników, jak: miażdżyca, nadciśnienie, cukrzyca czy starość. Dlatego wszystkie dzieci urodzone z małą masą urodzeniową, zwłaszcza wcześniaki, powinny mieć regularnie przez całe życie, wykonywane badania profilaktyczne takie jak: badanie ogólne moczu i poziom kreatyniny we krwi.
Lekarz pulmonolog zlecił mi tomografię z kontrastem płuc, gdyż podejrzewa guza. Słyszałem że kontrast szkodzi na nerki. Czy mogę wykonać takie badanie kiedy mam kreatyninę 1,6mg/dl?
- Jodowe środki kontrastowe stosowane do różnych badań mogą spowodować ostre uszkodzenie nerek, nefropatię pokontrastową. W grupie wysokiego ryzyka wystąpienia takiego uszkodzenia znajdują się osoby z GFR poniżej 30ml/min/1,73m2 z towarzyszącymi ciężkimi chorobami układu krążenia, cukrzycą, w ciężkim stanie ogólnym. Wówczas lekarz zlecający badanie musi zdecydować czy użycie kontrastu jest konieczne, gdyż w pewnych chorobach badanie bez kontrastu nie ma żadnej wartości diagnostycznej. Natomiast lekarz radiolog wykonujący badanie decyduje ile podać kontrastu aby osiągnąć wartość diagnostyczną badania a nie zaszkodzić pacjentowi. W przypadku stabilnego GFR>60ml/min/1,73m2, ryzyko nefropatii pokontrastowej jest bardzo niskie. Wtedy wystarczy tylko odpowiednie przygotowanie się, które polega na: wypiciu dzień przed badaniem ok.1,5-2 litrów płynów i tyle samo tuż po badaniu, odstawieniu leków nefrotoksycznych.