LELÓW - MIEJSCE, GDZIE SPLATAJĄ SIĘ DWIE KULTURY
Lelów szczyci się bogatą tradycją historyczną. Bardzo wcześnie, bo już w XVI wieku, pojawili się tutaj Żydzi i od tego czasu, aż do zagłady w tej miejscowości obok siebie mieszkali Polacy i Żydzi. Wyjątkowość Lelowa w historii Żydów polskich wiąże się z postacią cadyka Dawida Bidermana (1746-1814), który mieszkał tutaj i został pochowany na miejscowym cmentarzu, a był jednym z najwybitniejszych przywódców ważnego nurtu religijnego – chasydyzmu. Dla religijnych Żydów Lelów był istotnym centrum życia religijnego i duchowego, miejscem szczególnym i wyjątkowym. Chasydzi z całej Polski pielgrzymowali więc do Lelowa, aby złożyć modlitwy i prośby na grobie cadyka. Tradycja ta została odnowiona pod koniec lat 80. XX wieku, kiedy to lelowska wspólnota chasydzka, mieszkająca obecnie w Izraelu, zaczęła ponownie organizować przyjazdy do grobu Dawida Bidermana. Na przełomie stycznia i lutego na rocznicę śmierci cadyka do Lelowa przyjeżdża kilkuset chasydów z całego świata.
W Lelowie, gdzie od wieków przenikają się dwie kultury, od 2003 r. organizowany jest Festiwal Kultury Polskiej i Żydowskiej „Święto Ciulimu – Czulentu” Lelowskie Spotkania Kultur.
Ma on za zadanie przypominać wspólną historię Polaków
i Żydów, pokazywać przenikanie się kultur, uczyć tolerancji i wzajemnego zrozumienia. Nazwa święta pochodzi od tradycyjnych potraw: żydowskiego „czulentu” oraz lelowskiego „ciulimu”. Choć ciulim składa się z innych składników niż czulent, obie potrawy łączy sposób przyrządzenia i pieczenia oraz świąteczny charakter. W gminie Lelów, oprócz wydarzeń promujących dialog międzykulturowy, organizowane są także imprezy, które nawiązują do historii regionu.
Corocznie, w ostatnią sobotę września, w sołectwie Mełchów, odbywają się uroczystości rocznicowe oraz inscenizacja bitwy pod Mełchowem z 1863 r.,
w której aktywny udział biorą grupy rekonstrukcyjne z różnych obszarów Polski, młodzież szkolna z terenów gminy oraz społeczność lokalna. Udział w inscenizacji pozwala przenieść się w realia 1863 r. i zarazem stanowi znakomitą lekcję poznawania historii małej ojczyzny.
Ciulim lelowski
Składniki:
5 kg ziemniaków,
2 kg żeberek,
3 cebule,
2 jajka,
½ kostki smalcu,
sól, pieprz.
Sposób przygotowania:
Żeberka pokroić na małe kawałki, przyprawić solą, pieprzem. Przyprawione odstawić na ok. 2 godziny.
Ziemniaki i cebulę zetrzeć na tarce. Masę ziemniaczaną przyprawiamy do smaku.
Do wysmarowanego tłuszczem garnka wlać warstwami masę ziemniaczaną przekładając mięsem. Piec w piecu chlebowym (6 - 8 godzin).
Czulent
Składniki:
1,5 kg mięsa wołowego,
0,40 kg fasoli „Jaś”,
4 cebule,
6 ząbków czosnku,
0,5 kg kaszy gryczanej,
przyprawy: pieprz, papryka, sól,
gęsi smalec.
Sposób przygotowania:
Fasolę wypłukać i namoczyć na noc.
Wołowinę wypłukać i pokroić w drobną kostkę.
Na rozgrzaną patelnię wlać olej i dusić do miękkości.
Pokrojoną cebulę i czosnek zeszklić i poddusić.
Dodać ugotowaną kaszę i fasolę.
Wszystko razem wymieszać, dodając przyprawy oraz gęsi smalec.
