W 1855 roku po swej wizycie w Katowicach Józef Lompa pisał m.in. „Pożycie tutejsze ma barwę wielkiego miasta. Tu zgromadza się wszystko – wiele oficjantów zamieszkuje w Katowicach – a podróżujący radzi tu nocują. Wszystkie te twory wywołał tajny radca Grundmann. Katowice będą wzrastać jako miasto amerykańskie, obok gustownie i częściowo okazale wystawionych, powstają ciągle nowe, a wkrótce stanie tam kościół ewangelicki. Już dzisiaj zasługują Katowice na nazwę miasta i mają ku temu warunki, różniąc się mało od innych miejsc, miastami zwanych”.
Kim był wspomniany przez Lompę tajny radca Grundmann? Urodził się 26 listopada 1804 roku w Berthelsdorf w Saksonii. Od 1810 roku zamieszkał w Tarnowskich Górach, gdzie jego ojciec sztygar górniczy otrzymał pracę, a młody Friedrich rozpoczął naukę w ewangelickiej szkole, a następnie podjął naukę w tarnogórskiej szkole górniczej (Bergschule) przygotowujących przyszłych sztygarów i mistrzów zmianowych. W szkole górniczej zaprzyjaźnił się z przyszłym pracodawcą Franzem Wincklerem. Do marca 1839 roku pracował w kilku kopalniach królewskich (państwowych) m.in. „Fryderyk”, „Haym”, „Charlotte-Sack”, czy Królewskiej Hucie w dzisiejszym Chorzowie.
Od marca tego roku rozpoczął pracę jako dyrektor generalny zarządu przedsiębiorstwa Marii i Franza Wincklerów w Katowicach, gdzie zbudował budynek zarządu tzw. „Zamek”, w którym rezydował.
W krótkim okresie czasu F. W. Grundmann stał się znaną osobowością i przemysłowcem zarządzając kopalniami i hutami F. Wincklera i tworząc jednocześnie własny majątek w nowej branży cementowej na Opolszczyźnie. Aktywnie uczestniczył w życiu społeczno- politycznym. W latach 1840 – 1869 był posłem do pruskiego Lantagu w Berlinie, przewodniczącym Związku Górników i Hutników (1855-1872). W 1855 roku otrzymał tytuł tajnego radcy. Jako dyrektor generalny utworzył Robotniczą Kasę Chorych i Zapomogową dla pracowników kopalń i hut Wincklera. Wspierał różne towarzystwa niemieckie sportowe i muzyczne oraz gminę ewangelicką, do utworzenia której się przyczynił (1858 rok) a następnie do budowy kościoła, o którym wspominał cytowany wyżej Józef Lompa. Niepodważalną zasługa F.W. Grundmanna były starania o przekształcenie w 1865 roku wsi Katowice w miasto (w czym pomógł mu jego zięć dr Richard Holtze), a następnie do zaplanowania nowego miasta przez architekta Moritza Notebauma, według którego w latach następnych wzrastało miasto Katowice.
Rozwijające się Katowice doceniły zasługi F.W. Grundmanna w 1867 roku nadając dotychczasowej ulicy Przemysłowej imię F. W. Grundmanna, którą w 1922 roku nazwano 3 Maja. Natomiast w Roździeniu w latach pięćdziesiątych XIX wieku jeden z szybów kopalni Wildensteinssegen (należącej do Waleski von Tiele-Winckler i Gustawa Dreschera z Wrocławia) otrzymał nazwę „Grundmann” (schacht Grundmann), w 1883 roku włączony do kopalni „Giesche” dziś „Wieczorek”).
Nazwisko Grundmanna rozsławiła neorenesansowa willa przy ul. Warszawskiej i Bankowej (dziś stoi tam gmach Narodowego Banku Polskiego) zakupiona w 1872 roku przez Friedricha Grundmanna i rozbudowana w latach następnych. Sprzedana po jego śmierci.
F. W. Grundmann zmarł 30 lipca 1887 roku w Katowicach, pochowany na starym cmentarzu ewangelickim przy ul. Damrota.
20 października 2007 roku uchwałą Rady Miasta Katowice nowej ulicy biegnącej od ul. Chorzowskiej do Gliwickiej nadano nazwę Friedricha Wilhelma Grundmanna.
Lech Szaraniec
Historyk, twórca i wieloletni dyrektor restytuowanego po II wojnie Muzeum Śląskiego
