Józef Porwoł z DURŚ po polsku i po śląsku: Ku czymu kludzi ruch ślōnski?
- Na początek sejmik, język regionalny i Instytut Godki Śląskiej - apeluje Józef Porwoł, prezes DURŚ, Demokratycznej Unii Regionalistów Śląskich, w tekście, który publikujemy po polsku i po śląsku. To kolejny głos w naszej Debacie Śląskiej, w ramach której zastanawiamy się, dokąd zmierzają śląskie ruchy regionalne.
Od redakcji:
„Środowisko śląskich regionalistów pozostaje w letargu, doktryna zawisła w próżni, nie wiadomo, co wpisać na sztandary po kompromitacji hasła Autonomia 2020”... Po moim komentarzu z takimi tezami pojawiły się kolejne opinie. Napisali już dr Tomasz Słupik, dr hab. Małgorzata Myśliwiec, Olga Kostrzewska-Cichoń, Jan Dziadul, Aleksander Uszok, Wojciech Orliński, Grzegorz Buchalik oraz Monika Rosa. Następnie po polsku i śląsku swe zdanie wyraził Łukasz Kohut, a ostatnio Jerzy Gorzelik i Grzegorz Franki. Dziś Józef Porwoł, prezes DURŚ.
Tutaj wszystkie opinie: Słupik, Myśliwiec, Kostrzewska-Cichoń, Uszok, Orliński, Rosa, Kohut, Gorzelik, Franki
Czekamy na kolejne opinie. Najciekawsze opublikujemy.
Marek Twaróg, red. nacz. DZ
Józef Porwoł, prezes Demokratycznej Unii Regionalistów Śląskich, po polsku i po śląsku: Ku czymu kludzi ruch ślōnski?
Zacznę od tego, że odróżniłbym działania regionalne od działań prośląskich na Górnym Śląsku. Działając tylko regionalnie, rozmywamy swoją tożsamość i ruch śląski.
Górny Śląsk to nie tylko część województwa śląskiego, ale też opolskie, część Czech, a Ślązacy żyją także w Niemczech i innych krajach świata. Musimy też odróżnić sprawy gospodarcze od tożsamościowych. Tymi pierwszymi, jak niską emisją dla przykładu, zajmują się wszyscy mieszkańcy regionu, a nie mając autonomii, jesteśmy i tak zależni od pieniędzy rządowych.
Mamy kilkanaście organizacji i kilkuset śląskich działaczy, ludzi zaangażowanych w śląskie sprawy. Niektórzy z nich są nimi tylko z nazwy, bo właściwie niewiele robią prócz puste-go gadania oraz promowania „bercikowszczyzny”, szkodząc tym Śląskowi. Wśród tak zwanej starej gwardii nastąpił głęboki podział (głównie na tle osobistym) i nie zapowiada się na to, by mogło dojść do porozumienia, a to oznacza kolejną katastrofę w kolejnych wyborach, chyba że jakimś cudem nastąpi jednak połączenie sił. Jest też trzecia opcja śląska, niestety, związana z odwieczną polskością, dla niektórych z nich bycie Ślązakiem jest tylko drogą do kariery.
Widzę jednak nową śląską siłę i zmianę myślenia młodych ludzi - polityków, włodarzy niektórych miast, bez względu na orientację polityczną, szczególnie tych, którzy w jakikolwiek sposób współpracują z DURŚ. Tutaj mógłbym wymienić kilkadziesiąt nazwisk. Widzę też coraz większe zaangażowanie - naukowców, nauczycieli, ludzi kultury i sztuki, dziennikarzy, pisarzy, poetów, co jest ważne w kontekście edukacji regionalnej i nauki języka śląskiego, dziedzictwa kulturowego Śląska czy szansy na wpisanie języka śląskiego do rejestru języków zagrożonych UNESCO. Ludzie ci zaczynają działać w nowoczesny sposób i jeszcze nieraz wszyscy będziemy tym zaskoczeni.
Wśród nich powinno się też wyłonić lidera, który potrafiłby zjednoczyć wszystkich dla dobra hajmatu. To oni powinni przejąć pałeczkę, stworzyć nową, większą siłę na Śląsku, jednocząc wszystkich Ślązaków. Jeśli te wszystkie formacje się zjednoczą, mimo różnic politycznych, jest szansa nawet na „zdobycie Sejmiku”, a w Sejmie uznanie śląskiego języka jako języka regionalnego, co w praktyce oznacza jego kodyfikację i standaryzację, a w szkołach edukację regionalną z historią i językiem śląskim właśnie oraz powstanie Instytutu Śląskiej Godki. Czyż nie byłoby to piękne… na początek?
***
Zaczna ôd tego, że ôdrōżniōł bych robota regiōnalno, ôd roboty proślōnskij na Gōrnym Ślōnsku. Kej robiymy coś regiōnalnie, to rozmywōmy nasze ślōnski poczuci a ruch ślōnski.
Gōrny Ślōnsk, to niy ma yno kōnsek woj. ślōnskigo, ale tyż ôpolski, kōnsek Czechōw, a Ślōnzoki żyjōm tyż we Niymcach i we inkszych krajach na świecie. Muszymy tyż ôdrōżnić sprawy gospodarki ôd spraw ślōnskigo poczucio. Przi tych piyrszych, jak nisko ymisyjo dlo prziykładu, robiōm wszyjscy pōmiyszkańce regiōnu, ale podwiyl niy mōmy autōnōmije, to i tak wszystko zależy ôd piniyndzy ze rzōndu.
Mōmy poranoście ôrganizacyjōw, a wiyncyj jak tauzyn działaczōw, ludzi, co sie interesujōm ślōnskimi sprawami. Niykerzi z nich sōm nimi yno ze miana, praje robiōm małowiela, yno godajōm po prōznu, a zachwolajōm „bercikowszczyzna” a szkodzōm Ślōnskowi. Miyndzy starōm gwardyjōm prziszło ku wielkimu podzielyniu (głōwnie miyndzy ludziami) i niy widać, coby miało sie to to pomiynić, a mieli by ôni skuplować swoji siyły, tōż to wrōży nowo tragedyjo przi nowymu welowaniu, chyba że stanie sie jaki cud, a te siyły udo sie skuplować do kupy. Je tyż trzecio ôpcyjo ślōnsko, ta skuplowano ôd dycko ze polskościōm. Dlō niykerych z nich byci Ślōnzokym je yno drōgōm ku karierze.
Jo widza ale nowo ślōnsko siyła, a inksze myślyni młodych ludzi - politykerōw, władze we miastach, bez dzielynio na ôpcyje polityczne, głōwnie tych, kerzi w roztomańty sposōb spōłpracujōm ze DURŚ. Sam mōg bych pokozać pora dziesiōntkōw mianōw. Widza tyż co roz, to wiynkszo chynć do roboty ôd ludzi szkolōnych, rechtorōw, ludzi ôd kultury a ôd sztuki, dziynnikorzy, pisorzy, poetōw, co je fest ważne przi sprawie regiōnalnej edukacyje, nauki ślōnskigo jynzyka, dziedzictwa kulturowego Ślōnska, abo tyż szanse na wkludzyni jynzyka ślōnskigo do registru jynzykōw zagrożōnych przi UNESCO. Ludzie ci zaczynajōm chytać sie roboty we inkszy, moderny sposōb, a jeszcze niyroz wszyscy sie skuli tego zdziwiymy.
Miyndzy nimi miało by sie poszkać prziwōdce, kery poradziōł by skuplować wszystkich dlo dobra hajmatu. To ôni mieli by zajōnć plac starych działaczōw, narychtować nowo, wiynkszo siyła na Ślōnsku, a skuplować wszystkich Ślōnzokōw. Jak yno wszystki te grupy skuplujōm sie ze sobōm, niy bydōm sie dziwać na polityczne rōżnice, to je szansa aże na „zdobyci” ślōnskigo syjmika, a we syjmie na uznani ślōnskigo jynzyka, za jynzyk regiōnalny, co do nōm jego kodyfikacyjo i sztandaryzacyjo, a we szkołach bydymy mōgli uczyć regiōnalnej edukacyje ze historyjōm a tego naszego jynzyka tyż, a na zrychtowani Instytutu Ślōnskij Godki. Eli to by niy było piykne… na poczōntek?
Józef Porwoł, prezes Demokratycznej Unii Regionalistów Śląskich DURŚ, która istnieje w Rybniku od 2015 roku