Jak się chronić przed udarem
Nakrycie głowy, przewiewne ubranie, okulary przeciwsłoneczne - to podstawy profilaktyki antyudarowej. Mowa o udarze słonecznym. Niedługo mają do nas wrócić upalne dni, więc musimy uważać!
Udar słoneczny jest wynikiem przegrzania organizmu, najczęściej głowy i karku. Miejscowe działanie promieni słonecznych poprzez czaszkę prowadzi do przekrwienia opon mózgowych i mózgu, a czasami do obrzęku mózgu. Gdy w organizmie zgromadzi się za dużo ciepła, zaburzeniu ulega termoregulacja. Traci on wtedy możliwość naturalnego schładzania - oddawanie ciepła staje się praktycznie niemożliwe.
Ryzyko udaru jest większe u dzieci i osób starszych, zwłaszcza cierpiących na cukrzycę, choroby serca, otyłych i przyjmujących leki antyhistaminowe, moczopędne, antydepresyjne bądź rozszerzające naczynia, a także u osób będących pod wpływem alkoholu.
Objawy udaru słonecznego to ogólna słabość, ociężałość, mdłości, wymioty, ból głowy, szum w uszach i zawroty głowy, krwotok z nosa, zimna skóra, dreszcze, podwyższona temperatura ciała, zaburzenia rytmu serca oraz omdlenia. Możliwe są ponadto zaburzenia świadomości, poparzenia, mroczki przed oczami, zaburzenia oddychania.
Udar słoneczny grozi śmiercią. Jeśli zaobserwujemy u kogoś powyższe objawy, konieczne jest udzielenie mu pierwszej pomocy. Najpierw powinniśmy przenieść poszkodowanego w ciemne, chłodne miejsce. Gdy jego twarz jest blada, głowę układamy niżej od tułowia, gdy jest czerwona - kładziemy taką osobę w pozycji półleżącej. Ważna jest ocena funkcji życiowych: oddechu, tętna. Jeśli są w normie, poszkodowanego należy rozebrać lub rozluźnić mu ubranie i obniżyć temperaturę ciała –polewając zimną wodą, owijając całe ciało łącznie z głową mokrymi, zimnymi chustami, wachlując. Gdy temperatura spadnie do 38 stopni C możemy przerwać schładzanie. Udarowi słonecznemu niekiedy towarzyszy poparzenie skóry. Złagodzimy rumień, smarując go jogurtem, maślanką, kremem z dodatkiem aloesu. Ważne jest także nawodnienie organizmu. Podczas udaru dochodzi do utraty elektrolitów (sodu, potasu, magnezu, wapnia), podobnie jak podczas wzmożonego wysiłku fizycznego. Elektrolity są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Ich niedobór może doprowadzić do zaburzeń rytmu serca, omdlenia i drżenia ciała. Dlatego bardzo ważne jest jak najszybsze uzupełnienie niedoborów. Ich źródłem jest wysokozmineralizowana woda mineralna, napoje izotoniczne, soki pomidorowe.
Jeśli powyższe zabiegi nie nie przynoszą widocznych rezultatów, konieczne jest wezwanie lekarza lub pogotowia.
W przypadku, gdy poszkodowany straci na skutek udaru przytomność, układamy go w pozycji bezpiecznej, ud¬rażniamy drogi oddechowe, w razie konieczności wykonujemy sztuczne oddychanie. Natychmiast wzywamy pogotowie.
W uniknięciu udaru słonecznego pomoże nam przede wszystkim rozsądek. Pobyt na słońcu powinniśmy sobie dawkować, w szczególności gdy występuje przynajmniej jeden z wyżej wymienionych czynników ryzyka. Bezwzględnie należy unikać słońca pomiędzy godzinami 11 a 15. I nie chodzi wyłącznie o wypoczynek,ale także o spacery czy zakupy. Interniści przestrzegają, by podczas upałów wychodzić na słońce wyłącznie w nakryciu głowy, w lekkich przewiewnych ubraniach, w okularach przeciwsłonecznych. Trzeba też pamiętać o piciu więk¬szej ilości płynów, aby nie odwodnić organizmu, który traci wodę wraz z potem. Polecane jest przynajmniej półtora litra wody mineralnej dziennie. Do działań profilaktycznych zalicza się też odpowiednią dietę:_niewielkie ilości pokarmu, lecz często, menu więcej owoców, warzyw i nawadniających płynów elektrolitowych.
Udar słoneczny w pigułce, czyli co każdy z nas powinien wiedzieć
Udar cieplny i słoneczny
Udar cieplny, inaczej porażenie cieplne, to efekt przegrzania organizmu. Z kolei udar słoneczny to węższe pojęcie, które dotyczy ściśle przegrzania na skutek zbyt długiego przebywania na słońcu. Promienie słoneczne padające na skórę głowy powodują przekrwienie mózgu i opon mózgowych. Intensywne słońce doprowadza do zaburzeń mechanizmów ośrodka termoregulacji, zaburzeń gospodarki elektrolitowej i odwodnienia organizmu. Udar słoneczny może nas zaatakować podczas zbyt długiego plażowania, zaś cieplny podczas przebywania w dusznym aucie, które stoi w korku.
Jak rozpoznać udar
Do głównych objawów udaru cieplnego należą: wzmożona potliwość, nudności, osłabienie organizmu, rumieńce na twarzy (czasem bladość), niestabilny chód, bełkotliwa mowa, mroczki przed oczami, utrata przytomności.
Udar słoneczny obejmuje te objawy, a dodatkowo występują: intensywny ból głowy, zawroty głowy, gorączka, drgawki, przyśpieszone tętno, zwiotczenie mięśni, nienaturalnie sucha skóra, ogólne rozbicie psychiczne.
Jak udzielić pomocy
Przeprowadzić poszkodowanego w chłodne miejsce:_rozpiąć, poluzować lub zdjąć mu ubranie, schładzać zimnymi okładami, głównie głowę i klatkę piersiową, podać zimne napoje.
Jak uniknąć udaru
Ryzyko udaru cieplnego oraz udaru słonecznego można znacznie zmniejszyć, unikając sytuacji, które powodują przegrzanie i nasłonecznienie oraz nawadniając regularnie organizm. Szczególnie powinni uważać ludzie osłabieni, w podeszłym wieku i dzieci. Oznak porażenia cieplnego nie powinno się lekceważyć, tym bardziej że niektóre z nich mogą przypominać objawy wylewu krwi do mózgu.
Udar mózgu jest niezwykle groźnym schorzeniem na tle neurologicznym. W tym przypadku jego powstanie jest bardziej skomplikowane niż w przypadku udaru słonecznego, wywoływanego przez wysoką temperaturę, której możemy unikać. Ponad 80 proc. udarów to udary niedokrwienne. Mają one taki sam mechanizm powstawania jak zawał serca – skurcz lub zator naczynia powoduje niedokrwienie i niedotlenienie tkanek. Pozostałe to udary krwotoczne (wywołane wylewem krwi do mózgu, stąd potoczna nazwa „wylew”).
Według raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej w latach 2000-2010 najwięcej zgonów nastąpiło na skutek fali upałów, które nawiedziły nasz kontynent. Tylko w 2003 roku, w Europie w wyniku udarów cieplnych zginęło około 35 tysięcy osób.
Dieta kontra udar
- W upalne dni powinniśmy jadać mniej, ale często.
- Wprowadzamy do menu więcej owoców, warzyw i nawadniających płynów elektrolitowych,które stanowią źródło wody i składników mineralnych wydalanych z potem.
- Ograniczamy ilość soli w posiłkach. Sól zatrzymuje płyny, które nie docierają do miejsc wytwarzania potu. Tymczasem pot ma działanie ochronne - wraz z jego parowaniem ciało pozbywa się nadmiaru ciepła.
- Unikamy alkoholu i kofeiny, które odwadniają organizm, gdyż nasilają wydalanie moczu.
- Zdolności adaptacyjne organizmu do wysokich temperatur pogarsza nikotyna, warto więc też ograniczyć palenie.