Gmina i Miasto Czerwionka-Leszczyny
Gmina i Miasto Czerwionka-Leszczyny
Gmina i Miasto Czerwionka-Leszczyny to miejscowość położona w powiecie rybnickim, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego. Tworzą ją cztery dzielnice miejskie: Czerwionka, Leszczyny, Czuchów i Dębieńsko, oraz sześć sołectw: Bełk, Książenice, Palowice, Przegędza, Stanowice i Szczejkowice. Powierzchnię gminy zajmującą łącznie ok. 115 km2 tworzą zarówno obszary zurbanizowane, jak i tereny zielone. To wyjątkowe miejsce dla chcących odkryć przemysłową historię regionu, ale także dla miłośników aktywnego wypoczynku.
Architektoniczną perełką Czerwionki-Leszczyn jest zabytkowe osiedle patronackie kopalni „Dębieńsko” - Familoki, zdaniem architektów, jedna z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych kolonii tego typu. Zajmuje 15 ha i jest tym samym największym zachowanym obszarem familoków na Śląsku, wpisanym do rejestru zabytków w 1995 roku. Osiedle tworzy około stu budynków wyróżniających się ciekawymi detalami – m.in. elementami muru pruskiego czy fragmentami gładkich piaskowych tynków. Warte podkreślenia jest również to, że każdy z budynków jest inny. Na terenie osiedla znajduje się plac rekreacyjno-wypoczynkowy z ławeczkami, fontanną, plenerową siłownią, skateparkiem, stołami do tenisa i innymi atrakcjami. Na terenie osiedla działa również Centrum Informacji Turystycznej (ul. Mickiewicza 10) z Izbą Tradycji z idealnie odwzorowanym śląskim mieszkaniem robotniczym. W Centrum organizowane są liczne warsztaty, spotkania i zajęcia adresowane zarówno do dzieci, jak i dorosłych, można tam także zasięgnąć informacji na temat atrakcji turystycznych gminy i regionu. Od 2017 roku obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Pośród licznych terenów zielonych leżących na terenie Czerwionki-Leszczyn wyróżnia się zwłaszcza Pojezierze Palowickie – urzekający urodą kompleks stawów łańcuchowych położony między sołectwami Palowice i Szczejkowice, będący częścią Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”. Stawy te od lat są ostoją wielu gatunków zwierząt i roślin. Wśród atrakcji przyrodniczych gminy nie sposób nie wspomnieć również o Uroczysku Głębokie Doły w Książenicach, Polanie Kanetowiec w Przegędzy czy Alei Kasztanowców w Dębieńsku. Czerwionka-Leszczyny ma także sporo do zaoferowania miłośnikom aktywnego wypoczynku. Znajdują się tu liczne trasy ścieżek rowerowych oraz trasy nordic walking.
Na terenie Czerwionki-Leszczyn prężnie działa osiem Kół Gospodyń Wiejskich – zarówno w sołectwach jak i w dzielnicach miejskich gminy. Gospodynie z Bełku, Czuchowa, Dębieńska, Książenic, Palowic, Przegędzy, Stanowic i Szczejkowic aktywnie włączają się w liczne wydarzenia o charakterze kulturalnym i społecznym. Makówki – sztandarowa potrawa gospodyń z Gminy i Miasta Czerwionka-Leszczyny doczekała się swojego święta. Tuż przed Bożym Narodzeniem, gmina organizuje “Święto Makówek”, podczas którego gospodynie bezpłatnie częstują mieszkańców i turystów tym wyjątkowym śląskim deserem świątecznym. Aby skosztować popisowych dań gospodyń, warto odwiedzić także tutejszy jarmark wielkanocny. Tradycyjne śląskie specjały przedstawicielki Kół Gospodyń Wiejskich serwują także podczas Industriady – Święta Szlaku Zabytków Techniki. Członkiniom Kół Gospodyń Wiejskich nie brakuje energii ani entuzjazmu do działania. Swoimi pomysłami przyczyniają się do aktywizacji mieszkańców i integracji społecznej środowisk swoich dzielnic i sołectw. Gospodynie podejmują szereg ważnych inicjatyw, prężnie działają w Radach Sołeckich i Radach Dzielnic, chętnie przekazują wartości śląskiego dziedzictwa kulturowego prowadząc także różnorodne warsztaty dla najmłodszych mieszkańców gminy. Wiesław Janiszewski, Burmistrz Gminy i Miasta Czerwionka Leszczyny
Koła Gospodyń Wiejskich są częścią kultury i tradycji regionalnej. To jedyna organizacja kobiet wiejskich w Europie, która nieprzerwanie istnieje od ponad 150 lat.
Dawniej, Koła organizowały kursy szycia, gotowania oraz pieczenia, uczyły prowadzenia domu. Kobiety współorganizowały szkoły, ochotnicze straże pożarne, wspomagały ludzi w trudnej sytuacji i uczyły wzajemnej pomocy. Promowały sztukę ludową. Pielęgnowały tradycję i jednocześnie wywierały silny wpływ na rozwój polskiej wsi.
W ostatnich latach, także w Czerwionce-Leszczynach, można zauważyć wzrost aktywności Kół Gospodyń Wiejskich. Coraz częściej kobiety, obserwując dorobek kulturowy, edukacyjny i społeczny swoich matek i babć, a także mając na uwadze potrzebę modernizacji i odnowy wsi, wstępują do KGW. W strukturach kół nie brakuje już przedstawicielek lokalnego biznesu, nauczycielek, pielęgniarek, urzędniczek. Niezwykle aktywne, pracowite i zaangażowane w rozwój swoich środowisk. Panie chętnie podejmują szereg ważnych inicjatyw, działają także w Radach Sołeckich i Radach Dzielnic. Zawsze chętne do działania i pełne entuzjazmu.
KGW Czuchów
Koło Gospodyń Wiejskich z Czuchowa jest najmłodszym Kołem działającym w Gminie i Mieście Czerwionka-Leszczyny. Powstało z inicjatywy grupy aktywnych kobiet i obecnie liczy 19 kreatywnych, pomysłowych i wesołych gospodyń. Funkcję przewodniczącej pełni Urszula Sędzik. Działalność Koła na stałe wpisała się w cykl imprez organizowanych przez włodarzy miasta. Co roku gospodynie uczestniczą w wielu imprezach, prezentując swoje zdolności kulinarne, artystyczne i kabaretowe. Gospodynie z Czuchowa uczestniczą także w różnych konkursach kulinarnych poza gminą. Na Festiwalu Żuru w Stanicy zdobyły I miejsce i tytuł Żurowara, a ugotowany przez nie żur znany jest na całym Śląsku - zdobył także II miejsce w konkursie „Smaki Śląska” organizowanym przez „Dziennik Zachodni”. Co roku gospodynie z KGW Czuchów organizują w Niedzielę Palmową „Stół wielkanocny” kiedy to zapraszają wszystkich mieszkańców Czuchowa i okolic na degustację specjałów wielkanocnych. Panie z Czuchowa aktywnie uczestniczą w życiu dzielnicy i miasta.
Wspaniały żur śląski
Składniki:
2,5 l wody
2,5 l wcześniej zakiszonego żuru
250 g marchewki
250 g korzenia pietruszki
250 g korzenia selera
2 kg ziemniaków
1 kg boczku wędzonego
1 kg kiełbasy
3 cebule
10 jajek
1,5 szklanki śmietany 18%
Sól, pieprz, magii
Sposób wykonania:
Obrać wszystkie jarzyny, pokroić kostkę (oprócz ziemniaków) i ugotować aby były miękkie.
Wcześniej pokroić w kostkę kiełbasę i boczek`- usmażyć na patelni.
Gdy jarzyny będą ugotowane odlać z nich wywar do osobnego garnka.
Ziemniaki ugotować osobno.
Do wywaru z jarzyn wlać zakwas kiszonego żuru i chwilę pogotować, następnie całość zabielić śmietaną, powoli ją wlewając i cały czas mieszając.
Ugotowane ziemniaki odcedzić i utłuc.
Do tak ugotowanego żuru dodać usmażoną kiełbasę, boczek i cebulę. Zdejmujemy to z ognia i doprawiamy do smaku.
Ugotowane na twardo jajka obieramy.
Żur wylewamy na talerze, dodając do każdego pokrojone na ćwiartki jajka oraz po łyżce utłuczonych ziemniaków. Żur można także podać w małych okrągłych chlebkach.
KGW Palowice
Koło Gospodyń Wiejskich w Palowicach powstało w 1955 roku. Jego założycielkami były Agnieszka Morcinek, Elżbieta Gorzawska i Maria Blinda. Koło liczy obecnie 67 członkiń, a od 1990 roku jego przewodniczącą jest Elfryda Grzegorzek. Gospodynie czynnie włączają się w życie sołectwa. Koło angażuje się w organizowanie korowodu dożynkowego i wykonywanie korony, uczestniczy także w „Turnieju wsi”. W sołectwie członkinie chętnie uczestniczą w konkursach i imprezach promujących gminę, m.in. w konkursie potraw regionalnych „Nasze kulinarne dziedzictwo”. Gospodynie chętnie biorą udział w Gminnym Turnieju Wsi „Gwara Śląska na wesoło”, organizują zajęcia z dziećmi w przedszkolu, szkolenia i kursy, promują również gminę w wojewódzkich i ogólnopolskich konkursach.
Kołocz śląski
Składniki:
½ kg mąki
10 dkg cukru
10 dkg masła
5 dkg drożdży
1 szklanka mleka
½ łyżeczki soli
2 jajka
Ser:
1 kg sera
20 dkg cukru
20 dkg
4 jajka
1 budyń śmietankowy
Skórka pomarańczowa
Rodzynki
Kokos drobny
Szczypta soli
Posypka
30 dkg mąki
15 dkg masła
15 dkg cukru
Cukier waniliowy
1 żółtko
Wszystko razem wyrobić
Sposób wykonania:
Drożdże, łyżka cukru + łyżka mąki – rozpuścić w ¼ szklanki mleka i zostawić do wyrośnięcia.
Następnie zaczyn dodać do pozostałej maki, dodać resztę cukru, mleka i rozpuszczone masło.
Wyrobić ciasto i pozostawić do ponownego wyrośnięcia.
Na wysmarowaną tłuszczem blachę nałożyć wyrośnięte ciasto, na to ser i na wierzch posypkę.
KGW Książenice
Koło Gospodyń Wiejskich w Książenicach wznowiło swoją działalność z początkiem 2011 roku, głównie w obszarze Gminy i Miasta Czerwionka-Leszczyny. Przewodniczącą Koła jest Eugenia Rozkoszek. Tradycją stał się udział gospodyń w jarmarkach bożonarodzeniowych i wielkanocnych, przeglądach kultury tradycyjnej, konkursach kulinarnych, dożynkach oraz innych imprezach organizowanych przez ościenne Koła. Koło prowadzi warsztaty dla dzieci i dorosłych. Członkinie Koła należą również do lokalnego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, wciąż szukają nowych obszarów działań i pomysłów na aktywizację i integracje swojej małej ojczyzny. Wspólną pasją gospodyń jest aktywne spędzanie czasu, wycieczki, spacery nordic walking, rajdy rowerowe.
Kreple z makiem
Składniki:
1,5 kg mąki
20 dag cukru
20 dag masła
10 dag drożdży
Szczypta soli
4 jajka (całe)
4 żółtka
1 litr mleka
2 kieliszki spirytusu
6 kostek smalcu
20 dag zmielonego maku
Sposób wykonania:
Sporządzamy najpierw masę makową żeby ostygła. Mak parzymy wrzątkiem – ok.3/4 szklanki, dodajemy 10 dag masła, cukier waniliowy, cukier według uznania i olejek migdałowy.
Następnie sporządzamy rozczyn z drożdży. Szklankę mleka podgrzewamy z łyżką cukru, rozpuszczamy drożdże w mleku i wsypujemy 2 łyżki kopiaste mąki, mieszamy i zostawiamy do wyrośnięcia.
Mąkę (1,5kg) przesiewamy do miski, dodajemy 20 dag cukru i szczyptę soli. Wlewamy rozczyn, jajka roztrzepane, stopione masło, zagniatamy i dolewamy ciepłe mleko ok. ¾ litra.
Wyrabiamy ciasto – wprowadzamy jak najwięcej powietrza. Wyrabiamy tak długo, aż ciasto odchodzi od rąk i miski. Na sam koniec wlewamy spirytus.
Odstawiamy ciasto do wyrośnięcia – czas ok. 45 minut.
Po wyrośnięciu ciasta formujemy paczki i pieczemy w nie za gorącym tłuszczu na złoty kolor.
Nie można piec pączków za ostro, bo będą surowe w środku.
Pączki najlepiej lepić ręcznie.
Posypujemy stolnicę mąką. Ciasto nabieramy łyżką, obtaczamy każdy krążek lekko w mące, na środek nakładamy łyżeczką mak. Zlepiamy i układamy na posypanym mąką stole. Zostawiamy na chwilę do wyrośnięcia i pieczemy stroną zlepioną na spód tłuszczu.
Jak wystygną posypujemy cukrem pudrem.
KGW Stanowice
Koło Gospodyń Wiejskich w Stanowicach powstało w 1964 roku z inicjatywy Balbiny Więcek. Obecnie funkcję przewodniczącej pełni Urszula Tic. Spotkania Koła odbywają się raz w miesiącu. Panie biorą czynny udział w turniejach wsi, organizowaniu dożynek sołeckich i powiatowych, festynach farskich, jarmarkach oraz licznych imprezach na terenie gminy. Głównym celem Koła jest integracja kobiet, praca społeczna na rzecz sołectwa i gminy, a także współpraca ze wszystkimi organizacjami i stowarzyszeniami działającymi na tym terenie.
Makówki
Składniki:
1 litr mleka
0,2 kg maku zmielonego
2 łyżki miodu
2-3 łyżki cukru do smaku
Cukier waniliowy
2 łyżki masła
Bułka kanapkowa
Szczypta soli
Bakalie: rodzynki, migdały, orzechy włoskie
Sposób wykonania:
Mleko zagotować. Zmielony mak zalać ½ litra mleka i gotować około 5 minut na małym ogniu ciągle mieszając. Dodajemy cukier. Podczas gotowania masa gęstnieje i należy dozować pozostałą ilością przegotowanego mleka do uzyskania odpowiedniej konsystencji (nie może być za gęsta lub za rzadka).Dodajemy masło i miód do smaku. Rodzynki przelewamy wrzątkiem i osuszamy na sicie. Migdały kroimy w słupki. Przygotować salaterkę, układamy warstwę bułki, polewamy masą makową, posypujemy bakaliami i tak na przemian aż do wykorzystania maku. Górę dekorujemy bakaliami.
KGW Szczejkowice
Koło Gospodyń Wiejskich w Szczejkowicach powstało w 1954 roku, założone przez Klarę Kwaśny. Od 1993 roku przewodniczącą Koła jest Maria Fojcik. Koło obecnie liczy 23 członkiń.
Ciasto marcepanowe
Składniki:
1.Biszkopt biały:
5 jajek
1 szklanka cukru
1 szklanka mąki
Szczypta proszku do pieczenia
2.Biszkopt kakaowy:
3 jajka
½ szklanki cukru
½ szklanki mąki
1 łyżka kakao
Szczypta proszku do pieczenia
3.Marcepan:
125 ml wody
5 dag masła
10 dag maki
60 dag cukru pudru
Olejek migdałowy
4. Krem:
2 kostki masła
4 jajka
4 łyżki cukru
1 cukier waniliowy
Sposób wykonania:
1. Jajka ubić z cukrem i proszkiem na sztywno i wymieszać z mąka. Wyłożyć blaszkę 38x11 cm papierem do pieczenia, wylać ciasto i upiec
2. Jajka ubić z cukrem pudrem i proszkiem na sztywno i wymieszać z mąką. Wyłożyć blaszkę 38x11 cm papierem do pieczenia, wylać ciasto i upiec
3. Wodę z masłem zagotować, wsypać mąkę i mieszać aż powstanie gęsty kleik; zdjęć z pieca i wystudzić. Do zimnego kleiku nagniatać cukier puder, na koniec dodać olejek.
4. Jajka, cukier i cukier waniliowy ubić na sztywno, masło utrzeć na puszysty krem i połączyć z ubitymi jajkami. Biały biszkopt przekroić na połowę.
5. Przełożenie ciasta: biały biszkopt – krem – ciemny biszkopt – krem – biały biszkopt – gotową roladę przekroić wzdłuż, tak, aby były dwie rolady. Marcepan podzielić na dwie części, rozwałkować najlepiej na celofanie. Rolady posmarować kremem i owinąć marcepanem.
KGW Bełk
Koło Gospodyń Wiejskich w Bełku powstało w 1949 roku. Jego założycielką była Pelagia Marszolik, pełniła również funkcję pierwszej przewodniczącej. Obecnie tę funkcję pełni Krystyna Gawlik. Koło Gospodyń Wiejskich z Bełku liczy 35 członkiń i jest bardzo prężnym Kołem w gminie, chętnie włączającym się w życie społeczne i kulturalne sołectwa i gminy. Bierze udział w konkursach, festynach, dożynkach, zawodach strażackich, w biegach. Gospodynie w 2003 roku zdobyły III miejsce w konkursie „Nasze Kulinarne Dziedzictwo” za Żymlok Śląski i Szpyrkę Swojską.
Wodzionka
(porcja dla jednej osoby)
2 kromki chleba
2 ząbki czosnku
1 łyżka łoju
Sól, maggi do smaku
½ l wrzącej wody
Chleb pokroić w kostkę, zalać wrzątkiem. Dodać pokrojony czosnek oraz tłuszcz. Wszystko wymieszać. Przyprawić do smaku.
KGW Dębieńsko
Koło Gospodyń Wiejskich w Dębieńsku zostało założone w 1959 roku. Pierwszą przewodniczącą koła była Maria Knopik, obecnie funkcję tę pełni Marta Domin, a od 2016r. w zastępstwie Koło prowadzi Bożena Krzyżowska. Wielka reaktywacja Koła nastąpiła w 2007. Obecnie KGW skupia około 30 osób i bierze czynny udział we wszystkich wydarzeniach organizowanych na terenie gminy, jak i poza nią. W 2016 roku gospodynie brały udział w XVI edycji ogólnopolskiego konkursu „Nasze kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów” zdobywając nagrodę „Perła 2016” za danie „Wodzionka i karminadle z ciaper kapustą”.
Karminadle
Składniki:
80 dag mięsa gotowanego (różne np. wieprzowe)
1 bułka
1 cebula
1 jajko
½ l mleka słodkiego (woda)
Tarta bułka, sól, pieprz, smalec.
Sposób wykonania:
Mięso ugotować i ostudzić, bułkę zamoczyć w mleku lub wodzie, cebulę obrać, wszystko przemielić przez maszynkę, dodać surowe jajko, przyprawić solą i pieprzem, wymieszać, uformować kulki, obtoczyć w tartej bułce i smażyć na smalcu.
Ciaper kapusta
Składniki:
½ kg kapusty kiszonej
4 duże ziemniaki
Sól, pieprz, smalec
Sposób wykonania:
Kapustę i ziemniaki ugotować, ziemniaki rozgnieść, dodać do kapusty, dosmakować solą, pieprzem i smalcem.
KGW Przegędza
Koło Gospodyń Wiejskich w Przegędzy powstało w 1972 roku. Jego założycielką była Krystyna Kocjan, obecnie przewodniczącą jest Maria Mazur, zaś całe Koło liczy 21 członkiń. KGW w Przegędzy współpracuje ze szkołą, sołtysem, radą sołecką, miejscową OSP oraz z organami samorządu terytorialnego. Aktywnie uczestniczy w różnego rodzaju imprezach wiejskich i gminnych, np. jarmarkach, festynach i turniejach. Koło reprezentowało Gminę i Miasto Czerwionka-Leszczyny na jarmarku bożonarodzeniowym w mieście partnerskim, Sokołowie Podlaskim. KGW rozsławia także tradycje śląskie wśród dzieci i młodzieży.
Placki z banie
½ kg banie - zetrzeć na tarce
1 szklanka mąki krupczatki
½ szklanki cukru
1 łyżeczka proszku do pieczenia
1 łyżeczka cynamonu
1 łyżka cukru waniliowego
½ łyżeczka soli
Olej do smażenia
Wszystkie składniki dobrze wymieszać.
Smażyć na oleju.