Chojnicka bezpieka oczyma badacza
Temat jest znany tylko szczątkowo i nadal budzi kontrowersje.
Poniedziałkowy wykład dr. Marka Szymaniaka z IPN mimo dość abstrakcyjnej jak na takie wydarzenie pory zgromadził dość dużo słuchaczy. I żywo reagowali na słowa prelegenta.
Jak podkreślił Marcin Wałdoch, prezes stowarzyszenia Arcana Historii temat jest znany tylko szczątkowo i nadal budzi kontrowersje. - Przyszedł już chyba czas, żebyśmy zaczęli odkrywać naszą historię - mówił.
- Miałem przyjechać rok temu - wyznał gość z IPN. - Data jest nieprzypadkowa, bo 14 lutego do Chojnic wkroczyli Rosjanie, a problem tzw. „wyzwolenia” to tak naprawdę temat instalowania się komunistycznej władzy, która przy pomocy m.in. urzędu bezpieczeństwa przeprowadziła coś w rodzaju - delikatnie mówiąc - zamachu stanu.
Marek Szymaniak nakreślił najpierw kontekst - brak poparcia w polskim społeczeństwie dla KPP, silne podziemie niepodległościowe i rząd poza granicami kraju. Sfałszowane referendum i wybory dopełniły obraz sytuacji, w której Polska została skazana na rolę posłusznego wykonawcy zaleceń Wielkiego Brata. - Ale dlaczego się to komunistom udało - przerwał jeden z obecnych. - Przecież trzeba powiedzieć, że nasi sojusznicy na Zachodzie zupełnie się nami nie przejmowali…
Ciekawie zabrzmiała informacja, że wszystkie dokumenty związane z działaniami służb bezpieczeństwa do 1954 r. w Chojnicach są doskonale zachowane i na ich podstawie można odtworzyć, jak one funkcjonowały i kto je tworzył. Pierwsza siedziba Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego mieściła się w gmachu Komunalnej Kasy Oszczędności (dziś Bank Spółdzielczy), potem nastąpiła przeprowadzka na ul. Sukienników i w końcu na Warszawską.
Pierwszym szefem PUBP był Jan Janek, ale jego zdjęcie nie zachowało się w archiwach. Inne już tak, galerię szefów chojnickiej bezpieki obecni na spotkaniu mogli zobaczyć. Tak samo jak niektóre dokumenty z nimi związane, m.in. unikatowe zdjęcie obsady chojnickiego urzędu, raporty, podania o przyjęcie do pracy, ankiety personalne, opinie o pracownikach służb, prośby o zgodę na szkolenie w ZSRR (Henryka Grobelnego).
To ostatnie nazwisko wywołało szczególne emocje, ale też Grobelny aż do 1989 r. działał w strukturach SB i został negatywnie zweryfikowany. - To jedna z niewielu osób, które ukończyły kurs w ZSRR - informował Szymaniak. - To było coś takiego jak wyróżnienie. Naliczyłem 17, wśród nich właśnie Grobelnego.
Czy warto podejmować badania nad bezpieką?
- Oczywiście, że tak - nie ma wątpliwości Szymaniak. - One pokazują, jak funkcjonuje państwo. Bez badań nad UB wiedza o Polsce Ludowej byłaby kulawa.
Jak dodał, funkcjonariusze UB pozostawali w cieniu. - Ale my mamy teraz prawo poznawać ich nazwiska i decyzje - mówił. - Bo to oni odpowiadali za niszczenie polskości.
Chichot historii? Niezweryfikowany pozytywnie Grobelny wylądował w agencji mienia wojskowego w MON. - Zawitał nawet do Krojant z ówczesnym ministrem Radkiem Sikorskim - wspominał Zbigniew Reszkowski.
Żaden z mocodawców UB, a potem SB nigdy nie przeprosił za metody, jakie stosowały te służby. A one mordowały, łamały kręgosłupy, prowadziły totalną inwigilację. I to było całkiem niedawno…