Fot. Dariusz Bloch Sylwia Sadowska-Nowaczyk
Rentom poświęcony był nasz ostatni dyżur. Na pytania Czytelników odpowiadała Sylwia Sadowska-Nowaczyk z oddziału ZUS w Bydgoszczy.
1.Jestem na rencie od dziesięciu lat. Ostatnio otrzymałam ją na dwa lata. Na komisję mam się stawić w marcu przyszłego roku, bo mija mi ten dwuletni termin. W ciągu ostatniego roku cztery razy byłam w szpitalu na chorobę, na którą mam rentę. Czy jest szansa, że teraz dostanę ją na dłuższy okres, np. na 5 lat? Czy ZUS daje rentę na stałe?
Zgodnie z ustawą z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016, poz. 887) oraz rozporządzeniem ministra polityki społecznej z 14 grudnia 2004 roku w sprawie orzekania o niezdolności do pracy, niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat.
Niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Podczas orzekania o niezdolności do pracy należy ustalić stopnień naruszenia sprawności organizmu, jaki powstał w wyniku schorzeń ubezpieczonego, wpływ tego naruszenia na możliwość wykonywania pracy, uwzględniając jej charakter i rodzaj. Bierze się również pod uwagę wykształcenie, kwalifikacje, wiek, predyspozycje psychofizyczne i możliwość przekwalifikowania.
Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do osiągnięcia tego wieku.
Każda sprawa wymaga oddzielnej, kompleksowej oceny w zakresie istnienia tej niezdolności, jej stopnia oraz możliwości poprawy.
2.Mój mąż zmarł 30 października. Czy przysługuje mi jakieś świadczenie po nim? Dodam, że mam niewysoką emeryturę - 1100 zł na rękę, a mąż miał prawie 1900 zł.
Renta rodzinna przysługuje wdowie, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które ukończyły 16 lat, a jeżeli uczą się - 18 lat życia lub jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy.
Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, jeśli spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dzieci. Renta rodzinna dla jednej osoby uprawnionej wynosi 85 proc. świadczenia osoby zmarłej (brutto).
Wdowa, która przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia wyżej wymienionych warunków w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Wdowa, która nie spełnia żadnego z wymienionych warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej i nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania, ma prawo do okresowej renty rodzinnej przez okres jednego roku od dnia śmierci męża albo przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od dnia śmierci męża.
3.Słyszałam, że w przyszłym roku renty również wzrosną. Czy wiadomo już o ile?
Zgodnie z ustawą emerytalną, przewidywana jest waloryzacja świadczeń od 1 marca 2017 roku. Obecnie trwają prace legislacyjne w powyższej sprawie. Udzielanie jakichkolwiek informacji w sprawie waloryzacji będzie możliwe po wejściu w życie ustawy.
4.Mąż ma prawie 59 lat. Jest po dwóch zawałach i operacji na serce. Był na rencie, ale go cudownie uzdrowiono. Odwołał się od decyzji ZUS. Sprawa jest w sądzie. Teraz mąż jest bezrobotny. Rozpocznie pobieranie zasiłku dla bezrobotnych. Czy przysługuje mu renta z tytułu niezdolności do pracy?
Z uwagi na toczące się postępowanie sądowe, prawo do renty będzie uzależnione od wyroku sądowego. W przypadku korzystnego wyroku (przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy), Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokona spłaty świadczenia od daty przyznania oraz dokona rozliczenia z urzędem pracy (pomniejszając przyznane świadczenie o pobrany przez męża zasiłek dla bezrobotnych).
5.Komu należy się renta socjalna? Czy może ją otrzymać moja 19-letnia niepełnosprawna córka?
Renta socjalna przysługuje osobie, która jest pełnoletnia oraz jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- przed ukończeniem 18. roku życia albo
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25. roku życia albo
- w trakcie studiów doktoranckich lub aspiratury naukowej.
Renta socjalna wynosi 84 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Aktualnie wysokość renty socjalnej to 741,35 zł brutto.
6.W październiku 2017 roku osiągnę powszechny wiek emerytalny. Rentę mam przyznaną na stałe. Czy z tej renty mogę przejść na emeryturę?
Z chwilą osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego nabędzie Pani prawo do emerytury, która zostanie z urzędu przyznana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Przy emeryturze z urzędu zachowana jest tzw. gwarancja renty. Oznacza to, że przyznana emerytura nie może być niższa niż świadczenie, które aktualnie Pani pobiera.
7.Mąż jest na rencie do ukończenia 66 roku życia i 1 miesiąca, gdy osiągnie wiek emerytalny. Czy musi złożyć wniosek o emeryturę?
W momencie osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego mąż otrzyma emeryturę z urzędu.
8.Mam 75 lat, jestem wdową. Mąż zmarł w 1998 roku. Pracował ponad 40 lat. Pobieram po nim rentę rodzinną. Czy istnieje możliwość przeliczenia tej renty, bym mogła dostawać więcej?
Możliwość przeliczenia renty rodzinnej istnieje w przypadku przedłożenia przez Panią nowych dowodów, które wcześniej nie zostały dołączone do wniosku o rentę rodzinną, a mogłyby mieć wpływ na wysokość świadczenia zmarłego. Ponadto w marcu, jak co roku planowana jest waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych.
9. Syn ma 25 lat. Dostał orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS o częściowej niezdolności do pracy. Czy to jest równoznaczne z przyznaniem renty?
Uzyskanie niezdolności do pracy nie jest jednoznaczne z przyznaniem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy następuje na podstawie wniosku osoby zainteresowanej lub jej pełnomocnika oraz po spełnieniu wszystkich pozostałych warunków niezbędnych do przyznania renty.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:
- został uznany za niezdolnego do pracy,
- ma wymagany - stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy - okres składkowy i nieskładkowy (w przypadku Pani syna jest to okres 4 lat),
- niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych (np. ubezpieczenia, zatrudnienia) lub nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego), określonych w art., 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania tego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.
10. Mam 63 lata, od listopada tego roku jestem wdowcem. Moja żona w chwili śmierci pobierała emeryturę z ZUS. Czy w związku z powyższym przysługuje mi renta rodzinna po zmarłej żonie? Jeżeli tak, to proszę o podanie, w jaki sposób zostanie ona obliczona?
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci ma ustalone prawo do emerytury. Przepisy dotyczące renty rodzinnej dla wdowy stosuje się odpowiednio do wdowca.
Oznacza to, że renta rodzinna przysługuje wdowcowi, który w chwili śmierci żony ukończył 50 lat lub był niezdolny do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłej żonie, które ukończyły 16 lat, a jeżeli uczą się - 18 lat życia lub jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy. Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowcowi, jeśli spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci żony lub od zaprzestania wychowywania dzieci.
Renta rodzinna dla jednej osoby uprawnionej wynosi 85 proc. świadczenia osoby zmarłej (brutto), dla dwóch osób uprawnionych - 90 proc. świadczenia, które przysługiwało osobie zmarłej, a dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95 proc. świadczenia, które przysługiwało osobie zmarłej.
11. Mam 43 lata. W listopadzie 2016 roku złożyłam wniosek o rentę, posiadam 22 lata okresów składkowych i nieskładkowych. Do 20 września 2013 roku pobierałam zasiłek dla bezrobotnych, aktualnie nie pracuję. Lekarz orzecznik orzekł, iż jestem całkowicie, trwale niezdolna do pracy, a niezdolność do pracy powstała w marcu 2015 roku. Co to dla mnie oznacza? Czy mimo, iż przestałam pracować w 2013 roku, mogę otrzymać rentę z ZUS?
Mimo, iż niezdolność do pracy powstała po upływie 18 miesięcy od ustania pobierania zasiłku dla bezrobotnych, przysługuje Pani prawo do renty, ponieważ została Pani uznana za całkowicie niezdolną do pracy. Poza tym spełniła Pani warunek posiadania wymaganego okresu - w Pani przypadku co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w okresie ostatnich 10 lat poprzedzających datę zgłoszenia wniosku o rentę. Ponadto legitymuje się Pani ponad 20-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, co w tym przypadku znosi warunek powstania niezdolności do pracy w czasie ubezpieczenia lub w okresie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.