Ameryka wybrała! Triumf Trumpa [zdjęcia, wideo]

Wojciech Rogacin

Szok i euforia w Ameryce. Zaskoczenie i niepewność w Europie. Szaleństwo na giełdach.

Nie będzie pierwszej kobiety prezydenta USA. Zwycięstwo „politycznego outsidera” zaszokowało amerykańskie elity. Ameryka zagłosowała za zmianą i przeciw establishmentowi

Pół Ameryki i znaczna część świata jeszcze w środę nad ranem była w szoku. Republikański kandydat na prezydenta, który jeszcze rok temu był traktowany przez polityków i media jako polityczne kuriozum i ktoś, komu Amerykanie nigdy nie powierzyliby sterów władzy nad swym krajem, armią i guzikiem atomowym, właśnie szykował się do wielkiej fety zwycięstwa. Na placu boju pozostawił pokonaną faworytkę mediów i establishmentu, doświadczoną w polityce byłą sekretarz stanu Hillary Clinton, której jeszcze na dzień przed wyborami niemal wszystkie najważniejsze sondaże dawały przewagę nad republikaninem.

Jak podało BBC, po zliczeniu danych z 46 stanów, Trump zdobył aż 278 głosów elektorskich- do zdobycia niezbędne było 270. Wygrał w 28 stanach, w tym na Florydzie, w Ohio i Pensylwanii - regionach, których zdobycie było praktycznie równoznaczne ze zdobyciem Białego Domu. Tymczasem Hillary Clinton wygrała według tych częściowych wyników w 18 stanach oraz w Dystrykcie Kolumbii, łącznie zdobyła 218 głosów.

Radość w sztabie D. Trumpa w Nowym Jorku po ogłaszaniu zwycięstw w kolejnych stanach

Trump zwyciężył nie tylko z Clinton, ale i z wieloma politykami z własnego obozu, którzy odwrócili się od miliardera po jego antyimigranckich i mizoginicznych wypowiedziach. Jak podały amerykańskie media, również żaden z żyjących byłych prezydentów nie głosował na Trumpa, wszyscy poparli Clinton. Sam przeciw elicie politycznej i własnej partii? Tak. I dlatego to jest zwycięstwo nie Republikanów, ale ich niechcianego kandydata, który umiał najlepiej rozpoznać, co teraz gra w duszy przeciętnemu Amerykaninowi.

Odczytać potrzeby

Amerykanie zagłosowali właśnie przeciwko establishmentowi, którego Clinton była uosobieniem. I za obietnicami „uczynienia Ameryki znów wielką”, jak głosił Donald Trump w swoim haśle wyborczym. Według instytutu badawczego Pew Research Center, kandydata Republikanów popierali przeważnie biali, starsi wyborcy, byli robotnicy fabryk pamiętający złote czasy amerykańskiego przemysłu, który załamał się wraz z nadejściem epoki technologii cyfrowej. To dla nich ta dawna Ameryka była wielka, a teraz - przez rewolucję technologiczną, ale też kryzys, potężną konkurencję ze strony Chin i tanią siłę roboczą z Ameryki Łacińskiej - tamten wspaniały świat się załamał.

W hotelu Hilton na Manhattanie, gdzie swoją „fetę zwycięstwa” zorganizował sztab Donalda Trumpa, już po ogłoszeniu przez telewizję Fox News, że wygrał on w kluczowym stanie Floryda, zapanował szał radości. - To się nie dzieje naprawdę! - mówił jeden z dziennikarzy telewizyjnych obecny w sztabie. Część amerykańskich elit do końca nie chciała uwierzyć, że ktoś taki jak Trump, który obraża kobiety, w nagranych potajemnie wypowiedziach odnosił się do nich jak do obiektów zaspokajania seksualnych popędów, który mówił, że Latynosów należy wyrzucić z kraju, a muzułmanów nigdy nie wpuszczać - że ktoś taki może zdobyć poparcie większości cywilizowanego społeczeństwa. W dodatku przecież Trump nie miał żadnego doświadczenia w polityce. Dokładnie rok temu, kiedy podczas trzytygodniowego pobytu w Ameryce rozmawiałem z dziennikarzami największych gazet oraz wyborcami i politykami, większość tych osób mówiła, że Trump jest tylko epizodem i wybrykiem demokratycznego systemu, że jego gwiazda zgaśnie, jak tylko zaczną się debaty w prawyborach. Wszystkie te osoby nie doceniły siły populistycznych haseł, nie dostrzegały tego, co dzieje się w Europie, gdzie populiści - tacy jak Marine Le Pen we Francji, czy Nigel Farage w Wielkiej Brytanii - notują rekordowe poparcie.

Elity zapomniały jednak o tym, co najbardziej liczy się dla przeciętnego wyborcy - jego sytuacja ekonomiczna i bezpieczna przyszłość. I chociaż Hillary Clinton świetnie wypadała w debatach, nawet wygrywała z Trumpem, to nikt nie wierzył w jej zapewnienia poprawy losu przeciętnego wyborcy. Przecież w oczach wielu reprezentowała tych, którzy doprowadzili do obecnej sytuacji. A Trump obiecywał łatwe rozwiązania: zerwanie umów handlowych, by firmy nie wyprowadzały produkcji do krajów z tańszą siłą roboczą, wysokie cła na import chińskich towarów, odbudowę zaniedbanej infrastruktury publicznej. Ponadto - paradoksalnie - to właśnie niepoprawność polityczna Trumpa jeszcze bardziej odróżniała go od znienawidzonych waszyngtońskich elit.

Wybór antysystemowca

Nieopodal siedziby Trumpa, w nowojorskim hotelu Peninsula, gdzie swój triumf miała świętować Hillary Clinton, zapanował nastrój żałoby. Na twarzach kobiet widać było łzy. Stało się jasne, że to, co miało być łatwym zwycięstwem Demokratki, pierwszej kobiety, która mogłaby zostać prezydentem w 240-letniej historii USA, obróciło się w klęskę. Nie doszło do przełamania tzw. szklanego sufitu przez pretendentkę, o czym marzyły ruchy feministyczne. Zwłaszcza że Trump późno w nocy z 8 na 9 listopada zdobywał kolejne ważne stany, w tym wiele tradycyjnie głosujących na Demokratów.

"Fuck you!" Złość i łzy w sztabie wyborczym H. Clinton

Po ogłoszeniu jego zwycięstwa w Północnej Karolinie i wcześniej na Florydzie stało się jasne, że republikanin praktycznie zdobył wschodnie wybrzeże Ameryki.

Kiedy po 2 w nocy czasu nowojorskiego ogłoszono, że Trump wygrał także w stanie Pensylwania, mateczniku Clinton, i zdobył już 266 głosów (do zwycięstwa potrzebował 270), wówczas John Podesta, szef kampanii wyborczej Hillary Clinton, wyszedł na mównicę w sztabie demokratki i poprosił wszystkich, by rozeszli się do domów. Hillary Clinton nie wygłosiła tego wieczoru do nich przemówienia.- Wiem, że już długo tu jesteście. Wciąż liczone są głosy, a każdy głos jest ważny. W kilku stanach wyniki kandydatów są nierozstrzygnięte, zatem nie mamy więcej nic do powiedzenia dziś w nocy. (...) Powinniście się przespać. Więcej będziemy mogli powiedzieć jutro. Jesteśmy z was tak dumni, i dumni z niej. Ona dokonała niesamowitej rzeczy i jeszcze nie skończyła - powiedział Podesta.

Elity polityczne na świecie, zwłaszcza w Europie, są w szoku po wygranej republikanina. Jeden z dziennikarzy napisał na Twitterze, że politycy niemieccy nie mogą pojąć tego, co się stało. Komentatorzy w Europie obawiają się, że po Brexicie wybór antysystemowca Trumpa na prezydenta Ameryki wieszczy koniec dotychczasowego porządku na świecie.

27 lat temu upadł mur berliński. Dziś zapewne kończy się era postzimnowojennej stabilności. Będziemy ją rzewnie wspominać

- napisał na Twitterze Radosław Sikorski, były szef polskiej dyplomacji w rządzie Donalda Tuska.

Tusk, prezydent Rady Europejskiej, kilka dni temu wydawał się być pewnym zwycięstwa Clinton, gdy pisał na Twitterze: „Moja żona uważa, że jeden Donald wystarczy”. Dziś ten wpis jest dyplomatycznym faux pas.

Błędy mediów i sondażowni

Sondaże prognozujące zwycięstwo Clinton okazały się grubo nietrafione. W przededniu wyborów dawały jej 3-4 punkty procentowe przewagi nad rywalem. Eksperci sugerują, że wielu respondentów wstydziło się mówić o tym, iż popierają Trumpa. Inni uważają, że zadziałał mechanizm podobny, jak przy Brexicie - przed referendum o wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii sondaże również wskazywały, że większość Brytyjczyków jest temu przeciwnych. Być może na przekłamane wyniki sondaży wpłynęła też atmosfera wykreowana przez media, które w większości wyciągały Trumpowi najdrobniejszą wpadkę, a niezwykle łagodnie traktowały informacje o śledztwie w sprawie wycieku tajnych mejli z konta Hillary Clinton.

Amerykanie zresztą w tej kampanii nie ufali mediom jak nigdy. W prawyborach podczas debat kandydatów republikańskich publiczność buczeniem reagowała na każde niewygodne dla kandydatów pytanie padające ze strony telewizyjnych gwiazd dziennikarskich. Przechył tradycyjnych mainstreamowych mediów za Clinton paradoksalnie mógł jej tylko zaszkodzić i uśpić jej czujność. Podobnie, jak to obserwowaliśmy w kampanii prezydenckiej i parlamentarnej w Polsce przed rokiem.

Wielką rolę odegrały znów media społecznościowe. To w internecie przeciętni wyborcy przesyłali sobie linki z prawdziwymi - ich zdaniem - sondażami (korzystnymi dla Trumpa) i artykułami.

Autor: Wojciech Rogacin, Aleksandra Gersz